बाउसे–रोपार बनेका सेलिब्रेटी

असारे मासको महिमा बेग्लै छ । जब झमझम पानी पर्छ तब किसानको मुहारमा खुशी छाउँछ । अझै लाठे रोपारले रोपाइँमा गाएको असारे भाका र खेतको आडैमा बसेर खाएको दोपारे । त्यसको महत्व अर्कै छ । त्यसो त असार र रोपाइँसँग सामान्य नागरिकदेखि हाल चर्चामा रहेका कलाकारहरु पनि जोडिएका छन् । त्यसैले सबैको बेग्लाबेग्लै अनुभव छन् । आज असार १५ अर्थात् धान दिवसको छेको पारेर नेपालका चर्चित कलाकारहरुले आफ्नो रोपाई अनुभव यसरी सुनाएः

दीपकराज गिरी, अभिनेता

म किसानको नाती भएकाले मनले नमाने पनि खेतमा जानु पर्ने बाध्यता जस्तै थियो । आलि लगाउने, रोपारहरूलाई धानका बीउ समाउन दिनु, दिनभर लखतरान हुने गरेर खेतमा काम गर्नु पर्थ्यो तर, अहिले रोपाइँको सम्झना आइरहन्छ ।

रोपारहरूले गाएका ती असारे गीतका धुनहरू कानमा गुन्जिरहन्छन् । लाठेहरू बाउसे गर्दै रोपारहरूसँग छिल्लिएर गरेका रमाइला ठट्टा अनि आलुको अचार र चिउरा आहा अहिलेको अनेक थरि परिकार भन्दा निक्कै स्वादिलो हुन्थ्यो । रोपाई चल्दै गर्दा परेको दर्के झरी अनि घुम भित्र छिरेर डिलमा बसेर रोपारहरूको साँगीतिक प्रस्तुतिको आनन्द नै बेग्लै थियो ।

सुनिता दुलाल, गायिका

मेरो बाल्यकाल सिन्धुपाल्चोक जलविरेमै बित्यो । त्यसैले ६–७ वर्षकै उमेरदेखि रोपाईको अनुभव मसँग छ । रोपाईमा जाँदा मकैको ढोडले काटेर मलाई गहिरो चोट पनि लागेको थियो । सानो बेला म अलि चकचके स्वभावको थिएँ, त्यसैले रोपाईमा गएर हिलो खेल्न साह्रै रमाईलो लाग्थ्यो । ठूलो भएपछि पनि मैले धेरैपटक धान रोपेको छु । ३ वर्षअघि पनि गाउँमा गएर रोपाई गरेको थिएँ । मानो रोपेर मुरी उब्जाउने महिनाको रुपमा पनि असारलाई लिइन्छ । हिलोमा खेलेको, असारे गीत गाएको र पानीमा भिज्दै रोपाइँ गरेको त्यो पल साँच्चै सम्झँदा पनि आनन्द लाग्छ ।

प्रकाश सपुत, गायक

करिव १० अघि वर्ष अघि बागलुङको रोपाईमा संलग्न भएको थिएँ । हाम्रो आफ्नै खेत त थिएन बारी मात्र थियो । साथीहरुसँग रमाईलो गर्नका लागि छिमेकीको खेतमा बाउसे गर्न गएको थिएँ । गाउँमा ज्याला, पर्म गरेर खेत रोप्ने चलन छ । हामी साथीहरु टीम बनाएर (हुत्ता) पर्म लगाउँथ्यौं । खेत हुने साथीकोमा रोपाई गर्न जाने, बारी हुनेकोमा कोदो रोप्न जाने र कसैकोमा दाउरा काट्न जाने यसरी पालैपालो सबै जनाकोमा काम गर्थ्यौं । खेत रोप्ने बेला केटीहरुले गीत गाउँदै खेत रोप्ने र हामीले हिलो तयार गरिदिने त्यो रमाईलो पललाई असारले फेरि सम्झाइदिन्छ । रोपाईको अर्को विशेषता मिठो खाजा पनि थियो । जस्तै सेलरोटी, तरकारी दही चिउरा आदि खाजालाई सम्झन्छु ।

सानो बेलामा त रोपाइँको अनुभव गर्न पाइएन । तर, मलाई रोपाइँ एकदमै मन पर्ने भएकोले कतै रोपाइँ कार्यक्रमको निमन्त्रणा आयो भने जान छुटाउँदिनँ । असारमा रोपाइँमा जाँदा आत्मियता साटासाट हुन्छ ।

कुमार कट्टेल, हास्यकलाकार

करिव १० वर्षअघि झापाको गौरादहमा मैले रोपाइँ गरेको थिएँ । तर, म त्यहाँ धान रोप्न भन्दा पनि काम बिगार्न गएको जस्तो लागेको थियो । मसँगै रोप्न सुरु गरेकाहरु रोपेर कहाँ पुगिसकेका थिए मभने बीउको मुठाबाट बीउ छुट्याउनै व्यस्त थिए । त्यो पल एकदमै रमाईलो थियो । खाजामा आलु चाम्रे धेरै मीठो लाग्यो ।

सरिता लामिछाने, अभिनेत्री

म एउटा किसानकी छोरी भएकाले रोपाइँको राम्रो अनुभव छ । मेरो बाल्यकाल झापामै बित्यो । सानोमा म पनि आमासँग खेतमा जान्थेँ । रोप्न आउँदैन थियो तर, हिलो खेल्न रमाइलो लाग्थ्यो । आमाले धान रोप्न सिकाउनु पनि भएको थियो । एकदिन रोपाईकै क्रममा मेरो खुट्टामा जुका लाग्यो । निकै आत्तिएँ । त्यसपछि म कहिल्यै खेतमा गइनँ । ठाउँ अनुसार खेतालालाई दिइने खाजा पनि छुट्टा-छुट्टै हुने रहेछ । झापातिर चाम्रे, गुन्द्रुकको अचार र मही खाजा हुन्थ्यो ।

सञ्चिता लुईटेल, अभिनेत्री

स्कूल पढ्दा भक्तपुरको रोपाईंमा गएकी थिएँ । बच्चा बेलामा रोपाइँमा जाने भने पछि बुट लगाएर गएँ । धान रोप्न खेतमा जाँदा बुट हिलोमा गाडियो । बुट हिलोमा गाडिएपछि निकै रोएँ । पछि ठूलो भएपछि ‘माया त माया हो’ फिल्मको छायांकन असार १५ नै परेको थियो । त्यो दिन खेत रोपेको थिएँ । त्यो बेला साँच्चै रोपाईको अनुभव राम्ररी गर्न पाएँ । जे होस् रोपाई मलाई निकै रमाइलो लाग्छ ।

आमाले धान रोप्न सिकाउनु पनि भएको थियो । एकदिन रोपाईकै क्रममा मेरो खुट्टामा जुका लाग्यो । निकै आत्तिएँ । त्यसपछि म कहिल्यै खेतमा गइनँ ।

दीपिका प्रसाईं, अभिनेत्री

बच्चा बेलामा रहर लागेर धान रोप्न गएकी थिएँ । साथीहरुसँग मिलेर खेत रोप्न भन्दा पनि हिलो खेल्न भनेर जान्थेँ । रोपाइँ गर्दा खुट्टामा जुका पनि टाँसिएको थियो । एकछिन हिलोमा उफ्रेपछि थकाई लाग्थ्यो अनि घर फकिन्थेँ । हिलो खेलेर आएपछि नुहाएर दही च्यूरा आँप खाइन्थ्यो । अहिले त धेरै लामो समय भयो रोपाइँको अनुभव गर्न नपाएको । जे होस् ती पुराना यादले अझै पनि असारे झल्को दिलाउँछ ।

दीपाश्री नीरौला, अभिनेत्री तथा निर्देशक

एक वर्षअघि रेडियो कान्तिपुरको रोपाइँ कार्यक्रममा धान रोपेकी थिएँ । रमाइलो भएको थियो । हिलो खेलेर धान रोप्ने असारे गीत गाउने त्यसले छुट्टै आनन्द दिन्थ्यो । सानो बेलामा त रोपाइँको अनुभव गर्न पाइएन । तर, मलाई रोपाइँ एकदमै मन पर्ने भएकोले कतै रोपाइँ कार्यक्रमको निमन्त्रणा आयो भने जान छुटाउँदिनँ । असारमा रोपाइँमा जाँदा आत्मियता साटासाट हुन्छ । सबैजना मिलेर रोपाइँ गर्ने मीठोमसिनो खाने जस्तै — दही चिउरा, मकै , गुन्द्रुकको अचार खाने पहिले देखिकै चलन भएको हुनाले मलाई रोपाइँ सारै राम्रो लाग्छ ।

सृष्टि खड्का, मोडल

माना रोपेर मुरी फलाउने मौसम हो यो । हामी नेपालीको लागि धान रोप्ने रोपाहारहरु बीचमा हिलो छ्यापाछ्याप गर्दै रमाइलो नगरेको पनि बर्षौं भइसक्यो तर पनि हिजोको दिनको यादहरु अहिले पनि ताजै छ । ऐंचो पैंचो, एकले अर्कोलाई पर्म लगाउने बिहानै हल्ला–खल्ला गर्दै ओल्लो घर पल्लो घर पर्मको लागि बोलाउने चलन छ । असार दही चिउरा खाने एक किसिमको चाड जस्तै छ । यो मौसममा गरेको दुःख मंसिरमा बाली घरमा हुले पछिको बा आमा को खुशी सायद म बयान गर्न सक्दिनँ ।

सानो बेलामा आमाहरुसँग, बीउ काड्ने बेला खेतमा गएको याद छ । हामीलाई हिलो लाग्छ भनेर खेतमा पस्नै दिनुहुन्थेन । खेतालाहरुले खेत रोप्नु हुन्थ्यो हामी हेरेर बस्थेउँ ।

राधिका हमाल, गायिका

गाउँको रोपाइँ साह्रै रमाइलो हुन्थ्यो । एउटै गरामा रोप्दा पनि आ–आफ्नो मेलो हुन्थ्यो छिटो छिटो रोप्ने साथीहरु अघि पुग्थे । म धेरै ढिला रोप्थेँ । त्यसैले साथीले मेरो मेलोमा पनि रोपिदिन्थे । अनि मलाई अघि जाने बाटो नै छेकिदिन्थे । बाटो नै बन्द गरीदिएको भएर कताबाट निस्कने भनेर आपत पर्थ्यो र रमाइलो पनि हुन्थ्यो । हिलो छ्यापेर गीत गाउँदै रोपाइँ गर्दाको अनुभव एकदमै रमाइलो थियो ।

सुशिला गौतम, गायिका

मैले आजसम्म २ पटक धान रोपेको छु । केही वर्षअघि जन्मस्थान गुल्मीमा दिउँसोभर खेत रोपेको थिएँ । अनि गत वर्ष पनि खेत रोप्ने रहर लाग्यो । त्यसपछि बुटवलमै खेत रोपेकी थिएँ । हल्का हिलो पनि खेलियो । जे होस् रमाइलो भएको थियो ।

कला लम्साल, गायिका

रोपाइँ हेरेर आनन्द लिएको छु धान रोप्ने अवसर कहिल्यै जुरेन । सानो बेलामा आमाहरुसँग, बीउ काड्ने बेला खेतमा गएको याद छ । हामीलाई हिलो लाग्छ भनेर खेतमा पस्नै दिनुहुन्थेन । खेतालाहरुले खेत रोप्नु हुन्थ्यो हामी हेरेर बस्थेउँ । खेतालाहरुले हिलोमा धान रोपेको गीत गाएको सम्झिँदा रमाइलो लाग्छ ।

यो पनि पढ्नुहोस्

चामलमा किन आत्मनिर्भर बन्न सकेन नेपाल ?
निरस बन्यो असार पन्ध्र !
असार १५ मा दही चिउरा किन खाइन्छ ?
यसकारण चर्चित छ भक्तपुरको ‘जुजु धौ’