English

‘कुनै नेपालीले नपाएको सम्मान बुबाले पाउनुभयो’



बेलायतले राजामहाराजाहरुले मात्र पाउने सम्मान एक नेपाली सिपाहीलाई उसको वीरताको प्रतिकस्वरुप दिएको छ । भिसी तुल बहादुर पुनले दोश्रो विश्वयुद्धमा गरेको योगदान र वीरताको प्रदर्शनबाट लोभिएको बेलायतले उनको नाममा रेल सञ्चालन गरेको हो । यो बेलायत सरकारले नेपालीहरुलाई गरेको हालसम्मकै ठूलो सम्मान हो । विदेशी रेलको नाम नेपालीको नामबाट राखिनुले फेरि एक पटक सारा नेपालीको छाति ढक्क फुलेको छ, शिर ठडिएको छ । विदेशी सञ्चारमाध्यमहरुमा उनको वीरता र नेपालीको साहसबारे पुनः एकपटक चर्चा चुलिएको छ ।

पुनको वीरगाथा बारे मेरोलाइफस्टाइले उनका छोरा अर्जुन पुनसँग गरेको कुराकानीः
बुबाको वीरगाथालाई कसरी सम्झनुहुन्छ ?

आज उहाँको कामले सारा नेपालीको शिर ठाडो भएको छ । बेलायत जस्तो विकसित देशमा एक सैनिकको नामबाट रेल सञ्चालन गरिनु सानो कुरा होइन । आजसम्म कसैले यस्तो सम्मान पाउनुभएको छैन । जो कि, बेलायतमा गोर्खाली सैनिकको नामबाट रेल चलोस् । बुबा पहिलो त्यस्तो व्यक्ति हुनुहुन्छ, जसको नामाकरणबाट रेल सञ्चालन भएको छ । पहिलो विश्वयुद्धदेखि अहिलेको ब्रुनई, इराक, अफगानस्तानको लडाईंसम्म आइपुग्दा १३ जना गोर्खा सैनिकले भिक्टोरिया क्रस पाउनुभएको छ । पछिल्लो समय ब्रुनेईको लडाईंमा राम बहादुर लिम्बू घिसीले पाउनुभएको थियो । बुबा २०११ मा बित्नुभएको हो ।

बुबाको भिक्टोरिया क्रस पाउने व्यक्तिहरुमा छुट्टै पहिचान बनेको छ । किनभने उहाँले गोर्खा समानता आन्दोलनको नेतृत्व गर्नुभएको थियो । बुबाले लडाईका कुराहरु धेरै सुनाउनुहुन्थ्यो । यी कुराहरु धेरै लामो छन् । उहाँका भिडियोहरु मैले धेरै जम्मा गरेर राखेको छु । लण्डन गजेटमा प्रकाशित उहाँको वीरगाथा भन्दा कयौँ भयानक भीडन्तको कथा छ । उहाँले जापानी सैनिकसँग घाईते अवस्थामा पनि एक्लै लडेर जितेको कुराहरु रोचक छ । पुरानो मान्छे भएपनि नयाँ पुस्तासँग मिल्न सक्ने उहाँको व्यक्तित्व थियो । सामाजिक सेवाको कुरा गर्दा गाउँमा उहाँकै पहलमा बनेका दुई वटा स्कूलहरु सञ्चालित छन् । ती स्कूललाई हामीले पनि सहयोग गरिरहेका छौँ । उहाँ रिटायर्ड भएपछि पनि दुर्गम ठाउँमा धेरै विकासका काम गर्नुभएको छ । उहाँकै नाममा हामीले बेलायतमा तुल बहादुर पुन भिसी प्रतिष्ठान स्थापना गरेका छौं । त्यसैबाट केही कामहरु गरिरहेका छौँ । उहाँले सञ्चालन गर्नुभएको स्कूल अहिले एउटा मावि र अर्को निमावि भएर सञ्चालन भइरहेका छन् । गाउँमा अत्याधुनिक भवनहरु बनाएका छौँ, उहाँको नाममा बाटोहरु खनेका छौँ ।

उनको बुबा जेम्सले आफूलाई तुलबहादुर पुन भन्ने वीर योद्धाले बचाएकाले नै तँ जन्मिएकी होस् भनेका रहेछन् । त्यो कुरा जोआनाले सम्झिइन् । अनि मेरो बुबाले भिसा नपाएको कुरा उनले मिडियामा बोलेपछि ठूलो चर्चा भयो ।

तपाईकोको परिवारसँग यतिबेला बेलायती अभिनेत्री जोआना लुम्ले जोडिएकी छिन् ? यो संयोग कसरी जुर्यो ?

बुबाको नेतृत्व भूमिकासँग जोडिएको अवस्थामा बेलायतको चर्चित अभिनेत्री तथा समाजसेवी जोआना लुम्ले जोडिनुभएको हो । जोआनाको बुबा मेजर रुथोर्डफोर्ड जेम्स लुम्ले मेरो बुबाको साथी हुनुहुन्थ्यो । बुबा भर्खर २१ वर्षको राइफल म्यान हुनुहुन्थ्यो । त्यतिबेला अभिनेत्री लुम्लेको बाबा जवानीमै कम्पनी कमाण्डर हुनुहुन्थ्यो रे । उहाँको नेतृत्वमा दोस्रो विश्वयुद्धमा बर्माको मगाउ भन्ने ठाउँमा युद्धमा खटिएको अवस्थामा त्यहाँ भीषण युद्ध भएको कुरा बुबाले सुनाउनुहुन्थ्यो ।

त्यतिबेला आफ्ना धेरै साथी योद्धाहरुले वीरगती प्राप्त गरिसकेको अवस्था र कम्पनी कमाण्डर पनि गोली लागेर घाईते भएका थिए । त्यस्तो अवस्थामा कम्पनी कमाण्डरलाई बोकेर सुरक्षित स्थानमा राखेपछि आफू फेरि आएर जापानी सबै सेनालाई परास्त गर्नुभएको थियो रे । पछि उद्धार टोलीले खोज्दै जाँदा उहाँलाई भेट्टाएर आपत्कालिन कक्षमा करिव १ वर्षको सघन उपचारपछि सन्चो हुनुभएको थियो रे । सन्चो भएपछि पल्टन फर्किएपछि इण्डियाको कश्मीरमा पल्टन रहेको अवस्थामा अभिनेत्री जोआना लुम्ले जन्मिनुभएको हो । त्यतिबेला देखि नै उहाँसँग पारिवारिक सम्बन्ध विकास हुँदै आएको थियो ।

ट्रेनको साइटमा बुबा र क्रस खुकुरीको फोटोसहित वहाँको नाम राखिएको छ । यसले गर्दा हामी परिवारले अत्यन्तै गौरवान्वित र हर्षित भएका छौँ । तर, यो हर्ष, गौरव हामी सबै नेपालीको हो । २०६ वर्षसम्म बेलायतमा आएर युद्ध गरेका सबै गोर्खालीहरुको सम्मान हो ।

बुबालाई बेलायतले यति ठूलो सम्मान किन दियो जस्तो लाग्छ ?

बुबा गोरखा असमानता आन्दोलनसँग जोडिएर आउने क्रममा बेलायती दूतावासले भिसा नदिँदा बेलायतका अधिकांश सञ्चारमाध्यमले तुल बहादुर पुन जस्तो वीर व्यक्तिलाई भिसा नदिएको भन्दै समाचार बनाए । त्यो समाचार जोआनाले पनि हेरिन् ।

उनको बुबा जेम्सले आफूलाई तुलबहादुर पुन भन्ने वीर योद्धाले बचाएकाले नै तँ जन्मिएकी होस् भनेका रहेछन् । त्यो कुरा जोआनाले सम्झिइन् । अनि मेरो बुबाले भिसा नपाएको कुरा उनले मिडियामा बोलेपछि ठूलो चर्चा भयो । त्यहाँका जनताले दुतावासले माफी मागेर एक हप्ताभित्र तलुबहादुरलाई बेलायत आउने वातावरण मिलाउनुपर्छ भनेपछि बुबा बेलायत आउनुभयो । त्यो सँगै बुबालाई भिसीको उपाधि दिने घोषणा बेलायत सरकारले गर्यो । बेलायतलाई योगदान गर्ने व्यक्तिहरुको इतिहास अझै अमर रहोस् भन्ने हिसावले अहिलेको रेल कम्पनी ग्रेट वेस्टर्न रेल्वेले तुलबहादुर पुनको नाममा रेल चलाउने घोषणा गरेको हो ।

बेलायतमा अरु विदेशीको नामबाट पनि रेल चलेका छन् ?

छैन । पहिलो नै बुबा हो । गत वर्ष युद्धको ७५ औं वर्षगाँठको अवसरमा घोषणा भएको थियो । तर, कोभिड–१९ को कारण कार्यक्रम हुन सकेको थिएन । अहिले अलि खुकुलो भएपछि २३ जूनमा बुबाले भिक्टोरिया क्रस पाउनुभएको दिनलाई उपर्युक्त ठानेर छोटो, मिठो तरिकाले कार्यक्रम सम्पन्न भयो ।

कार्यक्रममा को–को उपस्थित थिए ?

वीरगेट अफ गोर्खाजका एकदमै ठूला व्यक्तित्व कर्णेल जर्नेल साबहरुदेखि लिएर बेलायतकी चर्चित अभिनत्री जोआना लुम्ले सहित धेरै अभियन्ताहरु आउनुभएको थियो । ट्रेनको साइटमा बुबा र क्रस खुकुरीको फोटोसहित वहाँको नाम राखिएको छ । यसले गर्दा हामी परिवारले अत्यन्तै गौरवान्वित र हर्षित भएका छौँ । तर, यो हर्ष, गौरव हामी सबै नेपालीको हो । २०६ वर्षसम्म बेलायतमा आएर युद्ध गरेका सबै गोर्खालीहरुको सम्मान हो । र, यो गोर्खाहरुसँग जोडिएको हाम्रो नेपाल र नेपालीको सम्मान पनि हो ।

यति ठूलो सम्मानपछि कस्तो प्रतिक्रिया पाउनुभएको छ ?

कार्यक्रमपछि धेरैले यसलाई प्राथमिकता दिनुभएको छ । समाचारहरु धेरै नै आएका छन् । के हो, कस्तो हो ? भन्ने कुराहरु आइरहेको छ । जे होस् बेलायत सरकारले ढिलै भएपनि एउटा गोर्खालीको इतिहासमा नाम रहने गरेर ठूलो काम गरेको छ ।

आमा चाहिँ कता हुनुहुन्छ नि ?

आमा यतिबेला बेलायतमा हुनुहुन्छ । हामी ८ छोरी र २ छोरा हौँ । जसमध्ये हामी ८ जना बेलायतमै छौं । २ जना दिदीबहिनी हङकङमा हुनुहुन्छ । आमा ८२ वर्ष पुग्नुभयो । अस्ति कार्यक्रममा आमा होलि डेमा गएकाले लैजान सम्भव भएन । दिदी र म कार्यक्रममा गएका थियौं ।

यो पनि पढ्नुहोस्
बेलायती रेलमा गोर्खाली शान (भिडियोसहित)
नेदरल्याण्ड्समा यसरी भएको छ, यौन व्यवस्थापन
आखिर के छ, हङकङमा ?
हङकङमा कोरोनाको प्रभाव, न्यूनीकरण र रोकथामका प्रयास
समाजसेवा नै कमलाको उपलब्धि



सम्बन्धित खबरहरु

गायक प्रमोद खरेलको सुमधुर आवाजमा सजिएको “बेग्लै खुशी” बोलको म्युजिक भिडियो ओएसआर  डिजिटल युट्युब च्यानलमा सार्वजनिक भएको छ। प्रेमिल शैलीको

‘सेलिब्रेसन इन स्प्लेन्डर’ थिम अन्र्तगत हङकङमा आयोजित सांस्कृतिक कार्यक्रममा नेपालले समेत आफ्नो प्रस्तुति दिएको छ । २० भन्दा बढी एसियाली

लमजुङ सेवा समिति हङकङले मर्स्याङदी नाईटको आयोजना गर्ने भएको छ । कार्यक्रम डिसेम्बर २२ का दिन युङ लङ थियटरमा हुनेछ

अमेरिकाको ४७ औं राष्ट्रपतिमा रिपब्लिकन उम्मेदवार डोनाल्ड ट्रम्प फेरि निर्वाचित भएका छन् ।  ट्रम्पले डेमोक्र्याटिक्स पार्टीकी उम्मेदवार कमला ह्यारिसलाई पराजित