कोरोनाले हरेक क्षेत्रमा प्रभाव पारिरहेको बेला दोहोरी साँझ पनि यसबाट अछुतो छैन । अझै, यसैबाट जीविकोपार्जन गर्नेहरुको अवस्था बेहाल छ ।
बचत गरेको पैसा भएसम्म त खाइन्छ, त्यो पनि सकिएपछि त के खाने,’ शर्मिला भन्छिन्, ‘यो क्षेत्रमा लाग्दाका सुरुवाती दिनमा यस्तै समस्या थियो तर पछिल्लो समय राम्रो हुँदै थियो कोरोनाले पुरानै अवस्थामा पुर्याइदियो ।
बागलुङकी शर्मिला कँडेलले दोहोरी साँझमा गीत गाउन थालेको ११ वर्ष बित्यो । तर, विगत २ वर्षयता जतिको संकट कुनैबेला भोग्नु नपरेको उनी सुनाउँछिन् । ‘बचत गरेको पैसा भएसम्म त खाइन्छ, त्यो पनि सकिएपछि त के खाने,’ शर्मिला भन्छिन्, ‘यो क्षेत्रमा लाग्दाका सुरुवाती दिनमा यस्तै समस्या थियो तर पछिल्लो समय राम्रो हुँदै थियो कोरोनाले पुरानै अवस्थामा पुर्याइदियो ।’
दोहोरी साँझमा काम गर्दा सुरुवाती दिनमा उनले काम गरेको पारिश्रमिक नपाएर दुःख पाउँथिन् तर, अहिले कामै नभएर । त्यसो त उनी भन्छिन्, ‘बेलुका कमाएर दिउँसो खाने हामीजस्ता कलाकारलाई अहिले तनाव छ । आर्थिक संकट सुरु भइसक्यो ।’
गायिका निता पुन लोकदोहोरी क्षेत्रमा लागेको १५ वर्ष भयो । उनी पनि लामो समयदेखि गामबेशी दोहोरी साँझमै आवद्ध छिन् । सरकारले रात्रीकालिन व्यवसाय बन्द गर्ने निर्णय गरेपछि उनी तनावमा छिन् ।
‘हरेक क्षेत्र अहिले प्रभावित भएको बेला हामीलाई मात्र समस्या परेको छ त भन्न मिल्दैन तर दोहोरी साँझ तथा स्टुडियोहरु सबै बन्द भएको कारण समस्या परेको छ,’ श्रेष्ठ भन्छन् ‘कलाकारहरुको बाच्ने आधार भनेकै दोहोरी साँझ, महोत्सव, स्टेज कार्यक्रमबाट हो, यी सबै ठप्प छन् । त्यसैले जीवनधान्न र घरपरिवार पाल्न गाह्रो हुने अवस्था सिर्जना हुन थालेको छ ।’
गायिका निता पुन लोकदोहोरी क्षेत्रमा लागेको १५ वर्ष भयो । उनी पनि लामो समयदेखि गामबेशी दोहोरी साँझमै आवद्ध छिन् । सरकारले रात्रीकालिन व्यवसाय बन्द गर्ने निर्णय गरेपछि उनी तनावमा छिन् ।
‘गत वर्ष पनि लामो समय काम ठप्प थियो,’ उनले भनिन्, ‘सानो व्यवसायबाट जीवन चलेको थियो तर यो पटक पनि लकडाउनको समय बढ्यो भने त कलाकारहरुले राहत मागेर खानुपर्ने अवस्था आउँछ ।’
लोकदोहोरी क्षेत्रमै लामो समय बिताइसकेकी पुनका लागि अहिलेको जस्तो समस्या अरु बेला परेको थिएन । ‘लामो समयदेखि यो क्षेत्रमा छु तर, अहिलेको जस्तो समस्या झेल्नु परेको थिएन,’ उनी भन्छिन्, ‘अहिले लकडाउनका कारण आर्थिक सङ्कट पर्ने स्थिति आएको छ ।’
लोकगायक दिनेश थापा लोकदोहोरी क्षेत्रमा लागेको १६ वर्ष भयो । उनी २ वर्षयता दोहोरी साँझमा काम गर्दै आएका छन् । यो अवधिमा दोहोरी साँझ उनको राम्रो आम्दानीको स्रोत थियो । त्यसले जीवन धान्न सहज बनाएको थियो ।
उनी पनि यो महामारीले दोहोरी साँझ बन्द भएपछि अन्य आय स्रोत नभएका कलाकारहरुलाई समस्या परेको बताउँछन् । ‘कलाकारिता क्षेत्रलाई नै आफ्नो पेसा बनाएकाहरुलाई अहिले आर्थिक अभाव भएको छ,’ उनले भने, ‘ हाम्रो पेसा नै भीडभाडमा चल्ने भएकाले अहिले समस्यामा छौं ।’
सरकारले कलाकारलाई देशका गहना त भन्ने तर उनीहरुलाई नै अप्ठेरोमा पर्दा कुनै चासो नदिएको उनको गुनासो छ । त्यसैले कलाकारिता क्षेत्रमा लागेकाहरुले नै अर्को विकल्प सोच्नुपर्ने अवस्था आएको उनी बताउँछन् ।
लोकदोहोरी क्षेत्रका थुप्रै गायक गायिकाहरु दोहोरी साँझमा आवद्ध छन् । बन्दाबन्दीका कारण अधिकांशको अवस्था यस्तै छ ।
दोहोरी साँझबाट जीवन धान्दै आएका गायक कपिल मगर गत वर्षको लकडाउनमा गाउँमा भएकाले उनलाई खासै आर्थिक संकट परेन । तर, यसपाली भने उनी काठमाडौंमै छन् । त्यसैले आर्थिक संकट पर्न थालिसकेको उनी बताउँछन् ।
‘अघिल्लो लकडाउनमा गाउँमा भएकाले आर्थिक अभाव महसुस भएन,’ उनले भने, ‘यसपटक गाउँ जान पाइएन अहिलेसम्म त जिनतिन चलेको छ तर लकडाउन अझै लम्बियो भने भाडा तिर्न र खाना खर्च नै समस्या हुने स्थिति आउँछ ।’
माथि प्रस्तुत गरिएका पात्रहरु प्रतिनिधि मात्र हुन् । लोकदोहोरी क्षेत्रका थुप्रै गायक गायिकाहरु दोहोरी साँझमा आवद्ध छन् । बन्दाबन्दीका कारण अधिकांशको अवस्था यस्तै छ ।
आज सोनाम ल्होसारयसकारण मनाउन थालियो ल्होसार तामाङ समुदायको सांस्कृतिक पर्व सोनाम ल्होसारका अवसरमा सरकारले आज बिहिबार देशभर सार्वजनिक बिदा दिएको छ।समुदायले
एपी शर्माको संगीत र शब्दमा आधारित तथा कैसिलोको स्वर र प्रस्तुति रहेको नयाँ म्युजिक भिडियो “भ्यालेन्टाइन” सार्वजनिक भएको छ।मिस्टर जेसीडीको निर्देशनमा तयार यो म्युजिक भिडियोले प्रेमका भावनालाई आधुनिक शैलीमा प्रस्तुत गरेको छ। गीतको बोल “भ्यालेन्टाइन” प्रेम, रोमान्स र गहिरो भावनाको समायोजन हो । यसले भ्यालेन्टाइन डेको पर्खाइ मात्र नभई, प्रेमलाई दिन विशेष बनाउनेहरेक दिनको महत्त्वलाई व्यक्त गर्दछ। “फेब्रुअरीको पर्खाइ गर्न सक्दिन, मलाई माया गरिदेऊ” भन्ने गीतका शब्दहरूले प्रेमीहरूलाई आफ्नो भावनाहरूखुलस्त रूपमा व्यक्त गर्न प्रेरित गर्ने सन्देश दिन्छ। गीतमा प्रेम, वफादारी, र रोमान्सको भावना झल्किएको छ नाइजेरियामा छायांकन गरिएको भिडियोको भिजुअल प्रस्तुति गीतकै भावना अनुसारजीवन्त र कलात्मक छ। मुख्य भागहरूमा प्रेममा परेका मानिसहरूको भावनालाई प्रतीकात्मक रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ। म्युजिक भिडियोले उत्कृष्ट छायांकन र निर्देशनमार्फत प्रेम र रोमान्सलाई अझ रोचक बनाएको छ। भिडियोमा आधुनिक शैलीका शब्द र धुनलेयुवाहरूको मन जित्ने प्रयास गरिएको छ। गीत “एपी म्युजिक” युट्युब च्यानलमा उपलब्ध छ, जसले छोटो समयमा नै दर्शकहरूको मन जित्ने सम्भावना राख्दछ। “भ्यालेन्टाइन” गीतले प्रेमदिवसलाई अझ विशेष बनाउन प्रेरणा दिने अपेक्षा गरिएको छ। नेपाली डायस्पोराले अंग्रेजी गीत-संगीतमा पनि विश्वब्यापी प्रतिस्पर्धा गर्न सुरु गरेको यो एउटा सकारात्मक संकेत हो, जसले नेपाली कलाकारितालाईअन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा थप पहिचान दिलाउन मद्दत पुर्याउनेछ।
