अन्तर्राष्ट्रिय बाघ दिवसका अवसरमा डब्लुडब्लुएफ-पत्रकार अन्तर्क्रिया
मानिस र समुदायको सुरक्षा गर्दै यसैलाई केन्द्रमा राखेर संरक्षणको काम गर्नु संस्थाको मुख्य प्राथमिकता रहेको डब्लुडब्लुएफ नेपालका कन्ट्री रिप्रिजेन्टेटिभ घनश्याम गुरुङले बताएका छन् । ‘हिजो होस कि आज मान्छे नै केन्द्रमा रहेकाले संरक्षण कसैका लागि नभएर मान्छेकै लागि हो,’ गुरुङले भने, ‘हाम्रो पहिलो प्राथमिकता मानिस र समुदायलाई बचाउनु र यसलाई नै केन्द्रमा राखेर संरक्षणको काम गर्नु नै हो । यसो गर्न सकिएन भने प्रकृतिको संरक्षण गर्न धेरै गाह्रो छ ।’ अन्तर्राष्ट्रिय बाघ दिवसका अवसरमा सोमबार डब्लुडब्लुएफ नेपालद्वारा पत्रकारहरु बीच आयोजित अन्तर्क्रिया कार्यक्रममा गुरुङले यस्तो बताएका हुन् ।
बाघको संरक्षण र यसको महत्त्वबारे जनचेतना फैलाउने उद्देश्यले हरेक वर्ष जुलाई २९ लाई ‘बाघ दिवस’का रूपमा मनाइन्छ । विगतका दशकहरूमा नेपालले बाघ संरक्षणमा अतुलनीय प्रगति गरेपनि मानव वन्यजन्तु बीचको द्वन्द्व न्यूनीकरण तथा सह–अस्तित्व चुनौती बन्दै गएको छ । कार्यक्रममा सहभागी पत्रकारहरुले डब्लुडब्लुएफले संरक्षणमा गरेका विभिन्न प्रयास र यसका प्रतिफलहरुबारे रुचिपूर्वक जिज्ञासा राखेका थिए । विगतमा बाघको संख्या दोब्बर गर्नेमा जोड दिएपनि अब सह–अस्तित्व विकास र समृद्धितर्फ कसरी अघि बढने भन्ने मुख्य प्राथमिकतामा रहेको समेत उनले सुनाए ।
वन्यजन्तु र मानव बीचको द्वन्द्व निर्मूल पार्न नसकिए पनि सक्दो कम गर्न पीडित समुदायबासी नै मुख्य रुपमा सकृय हुनुपर्नेमा कन्ट्री रिप्रिजेन्टेटिभ गुरुङको जोड थियो । ‘हामी बाघ र मानव द्वन्द्धका मात्र कुरा गछौं तर सर्पले बर्षमा चालीस हजार मान्छेलाई टोक्छ, यसमध्ये ३ हजार मर्छन,’ उनले थपे, ‘त्यसको तुलनामा बाघको आक्रमणबाट मर्नेको संख्या तीन बर्षमा एक सयभन्दा कम छ ।’
मानिस वन्यजन्तुको कोर एरियामा जाँन छाड्दै गए मानव क्षति स्वत: कम हुँदै जाने डब्लुडब्लुएफका सिनिएर एडभाइजर (कन्जरभेसन प्रोग्राम) शिवराज भट्टले बताए । जंगलमा रहेका वन्यजन्तुलाई मानवबस्तीसम्म आउन रोकी क्षति न्यूनीकरणका लागि डब्लुडब्लुएफले अहिलेसम्म उपलब्ध उच्चतम प्रविधि प्रयोगमा ल्याई समुदायसँगको सहकार्यमा काम गरिरहेको समेत उनको भनाई थियो । वन्यजन्तुको आवतजावत रोक्न बनाइएको छेकवार संरक्षण गर्नु बस्ती र मानवको पनि संरक्षण भएको हुनाले यसलाई जोगाउन समुदायकै महत्वपूर्ण भूमिका रहने समेत उनले बताए । डब्लुडब्लुएफले समुदायबासीमा पुर्याएको योगदानले त्यहाँका बासिन्दाको जीवनस्तर उकास्न समेत महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको संस्थाका वाइल्डलाइफ बायोलोजिष्ट शंशाक पौडेलले बताए । अन्तर्क्रिया कार्यक्रममा डब्लुडब्लुएफका कन्जरभेसन प्रोग्राम डिरेक्टर कंचन थापाले समेत सहभागीहरुका विभिन्न जिज्ञासा मेटेका थिए ।
वन्यजन्तु व्यवस्थापन एउटा वैज्ञानिक विधि हो । प्राकृतिक वासस्थानमै सबै आवश्यकता पूरा हुन सके वन्यजन्तु मानव बस्तीमा पस्ने क्रम घट्छ । यसका लागि वन्यजन्तुको बासस्थान व्यवस्थापन, अनुगमन तथा संख्या र व्यवहारको वैज्ञानिक अध्ययन तथा संरक्षणसँगै त्यसको उपयोग र व्यवस्थापनमा समेत ध्यान दिनु आवश्यक रहेको सहभागीहरुको भनाई थियो ।
वन्यजन्तु जोगाउँन सरकार, स्थानीय निकाय र समुदायले पर्यावरण संरक्षणमा पनि विशेष ध्यान पुर्याउनु आवश्यक रहेको बताउँदै कन्ट्री रिप्रिजेन्टेटिभ गुरुङले हाम्रा खोला र नदीनाला स्वच्छ नभए कुनैदिन वन्यजन्तु लोप हुनसक्ने भन्दै नदीलाई स्वच्छ राख्न सबैले हातेमालो गर्नुपर्ने बताए । कम्युनिकेशन अफिसर स्नेहा ताम्राकारद्वारा संचालित अन्र्तक्रिया कार्यक्रममा चिफ अपरेटिङ अफिसर रवि प्रताप सिंह लगायत विभिन्न संचारमाध्यमका प्रतिनिधिहरुको सहभागिता थियो ।
