भारतमा बेडरुम, म्यानमारमा किचेन

के तपाईँले कहिल्यै सुन्नु भएको छ ? कि एउटा गाउँ दुई देशमा अवस्थित छ जसको सुत्ने कोठा भारतमा र भान्छा म्यानमारमा छ। वास्तवमा, हामी नागाल्याण्डको लोङ्गवा नामक गाउँको कुरा गर्दैछौं। जुन भारत र म्यानमारको सिमानामा अवस्थित छ । यस गाउँको विशेष कुरा यो हो कि यो गाउँ दुवै देशमा छ। जसमा मानिसहरू भारतमा सुत्छन् तर खाना पकाउन म्यानमार जानुपर्छ। यो गाउँ नागाल्याण्डको मोन जिल्लामा अवस्थित छ। जसलाई पूर्वी छेउको अन्तिम गाउँ पनि भनिन्छ।

लोङ्गवा गाउँ कोहिमाबाट ३८० किलोमिटर टाढा छ

लोङ्गवा गाउँ नागाल्याण्डको राजधानी कोहिमाबाट करिब ३८० किलोमिटर टाढा छ। यस गाउँमा कोन्याक नामका आदिवासीहरू बस्छन्। यी आदिवासीहरूलाई पहिले ‘हेड हन्टर्स’ भनेर चिनिन्थ्यो। किनभने यी जनजातिहरूका बीचमा भीषण लडाइहरू हुन्थ्यो र योद्धाहरूले शत्रुहरूको टाउको काट्ने गर्थे। तर सन् १९४० मा टाउको सिकारमा पूर्ण प्रतिबन्ध लगाइयो । यो जनजाति समाजमा सन् १९६९ पछि टाउको सिकारको घटना नभएको बताइएको छ ।

पीतलको खोपडीबाट बनेको हार

यस गाउँका धेरै परिवारमा काँसाको खोपडीको हार रहेको भनिन्छ, यो हारलाई युद्धमा विजयको प्रतीक मानिन्छ। लोङ्गवा गाउँ सिमानामा पर्छ, त्यसैले यहाँका मानिसहरू भारत र म्यानमार दुवैका नागरिक हुन्। कोन्याक जनजातिहरूमा प्रधान वा राजाको प्रथा आज पनि जारी छ। यो राजालाई ‘अङ्ग’ भनिन्छ। यो राजा धेरै गाउँको मुखिया हो र उसले एक भन्दा बढी महिलासँग विवाह गर्न सक्छ।

हाल यस गाउँका प्रमुखका ६० जना श्रीमती छन् । भारत र म्यानमारको सिमाना यस गाउँका प्रमुखको घर भएर जान्छ। त्यसैले यहाँका राजाले भारतमा खाना खाने र म्यानमारमा सुत्ने गरेको भनिन्छ । नागाल्याण्ड बाहेक अरुणाचल प्रदेश र म्यानमारका ७० भन्दा बढी गाउँहरूमा प्रमुखको वर्चस्व छ।

यहाँका बालबालिका म्यानमार र भारतमा पढ्छन्

यो गाउँका बालबालिका भारत र म्यानमार दुबैमा पढ्छन् । उनीहरू प्राथमिक शिक्षाका लागि म्यानमार जान्छन् र उच्च शिक्षाका लागि भारतीय विद्यालयमा अध्ययन गर्छन् । यसबाहेक लोङ्गवा गाउँको बारेमा भनिएको छ कि कुनै घरको भान्छा भारतमा र सुत्ने कोठा म्यानमारमा रहेको छ। कोही खेतीका लागि म्यानमार जान्छन् भने कोही म्यानमारबाट भारत आएर खेती गर्छन् । लोङ्गवा गाउँको बारेमा भनिन्छ कि यहाँका मानिसहरू भारतीय सेनाका साथै म्यानमार आर्मीमा पनि छन् । सीमामा उपस्थित भइसकेपछि दुवै देशमा धेरैको बास बस्ने ठाउँ भएकाले सेनामा भर्ती हुने गरेको छ ।

यहाँ ७३२ परिवार बस्छन्

२०११ को जनगणना अनुसार यहाँ ६३२ परिवार छन्। यसका नागरिकहरूको सङ्ख्या लगभग ५,१३२ छ। कोन्याकहरू नागाल्याण्डमा बस्ने १६ आधिकारिक जनजातिहरूमध्ये सबैभन्दा ठूलो हुन्। यस जनजातिका मानिसहरू तिब्बती–म्यानमार भाषा बोल्छन्, तर विभिन्न गाउँहरूमा यसमा केही परिवर्तनहरू छन्। नागा र असमिया मिश्रित भाषा ‘नागामिज’ पनि यहाँका मानिसहरूले बोल्छन्। Aoling Monyu यहाँको एक धेरै सुन्दर र रङ्गिन चाड हो। यो पर्व हरेक वर्ष अप्रिलको पहिलो साता मनाइन्छ ।

यो पनि…
विरुवा नै लोप हुने विज्ञको चिन्ता
सबैभन्दा पुरानो यो जीवबारे वैज्ञानिक नै छक्क