भूकम्पपीडित : घर ठडियो, ऋणले पोल्यो
२०७२ को भूकम्पपछि बागलुङ नगरपालिका–१४ नारायणस्थानका लालप्रसाद शर्माले नयाँ घर बनाए । राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणको लाभग्राहीको सूचिमा सूचिकृत भएका उनले छाना छाउने बेला पुतली गारो लगाए । सोही कारण उनले तेस्रो किस्ताको भुक्तानी अझैसम्म पाएका छैनन् ।
जैमिनी नगरपालिका–१ कुश्मीशेराका प्रेमबहादुर लम्सालले भूकम्पमा भत्किएको घर प्राविधिक आउनुपूर्व नै तयार गरे । त्यही कारण उनले तेस्रो किस्ताको रकम पाएका छैनन् । प्राधिकरणले तोकेको मापदण्डअनुसार नभएको जनाउँदै भुक्तानी रोकिएकोमा उनको गुनासो छ ।
विनाशकारी भूकम्पले घर भत्किँदा छोराछोरी च्यापेर दगुरेको पीडाभन्दा सरकारी अनुदान पाउने आशामा काढेको ऋणले यतिबेला लालप्रसाद र प्रेमबहादुरलाई पोलिरहेको छ । बागलुङका यी दुई प्रतिनिधी मात्र हुन् । घर निर्माण सम्पन्न भइसक्दा पनि विभिन्न बहानामा भुक्तानी नपाउने पीडितको संख्या देशभर छ ।
१० परिवारकालागि बनिरहेका घरमध्ये सात घर निर्माण सम्पन्न भएकाछन् भने बाँकी तीन घरको निर्माणको काम चलिरहेको छ ।
ताराखोला गाउँपालिकाका एक लाभग्राहीले ढुङ्गाले छाएको भनेर प्राधिकरणका प्राविधिकले मूल्याङ्कन नगरेपछि किस्ता पाएका छैनन् । उनको ढुङ्गाको छाना फालेरजस्ता लगाउनुपर्ने भन्दै जिल्ला तहका प्राविधिकले रोकेको गाउँपालिका उपाध्यक्ष दिलकुमारी पुनले बताइन् ।
भूकम्पपछिको पुनर्निर्माणको काम थालेको ६ वर्षमा पनि बागलुङ जिल्लामा अझै २८ प्रतिशत लाभग्राहीको घर बन्न सकेको छैन । राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणमार्फत जिल्लाका निजी आवास निर्माणमा ७२ प्रतिशत मात्रै प्रगति देखिएको छ । २ हजार ४ सय ५२ निजी आवास निर्माण गर्नुपर्ने प्राधिकरणले अझै ५ सय घर निर्माण गर्न नसकेको हो ।
जिल्लाका १ सय ७९ विद्यालयमध्ये हालसम्म १ सय १६ भवन निर्माण सम्पन्न भएका छन् । ६३ विद्यालय निर्माणाधीन अवस्थामा छन् ।
जिल्ला आयोजना कार्यालयका निमित्त प्रमुख रेणुका पाण्डेकाअनुसार २४४ घर निर्माणाधिन छन् । ५७ घरले किस्ता नलगेको र २०१ घरले सम्झौता नगरेकोले लाभग्राहीबाट स्वतः हटाइएको उनले बताए । प्राधिकरणले पाँच वर्षको अवधिमा दुई पक्की पुल निर्माण गरिरहेको र झण्डै १० किमी सडक निर्माण गरेको छ । जिल्लाका १ सय ७९ विद्यालयमध्ये हालसम्म १ सय १६ भवन निर्माण सम्पन्न भएका छन् । ६३ विद्यालय निर्माणाधीन अवस्थामा छन् । यो अवधिमा दुई स्वास्थ्य चौकीसमेत निर्माण भएका छन् । ५८ विद्यालयको शौचालय निर्माणकालागि लाभग्राहीको सूचिमा समावेशमध्ये ४० शौचालय बनेका छन् । अझै १८ शौचालय निर्माणाधीन रहेको शिक्षा अधिकारी मोतीलाल चपाइँले जानकारी दिए ।
उनले विद्यालय हेर्ने शिक्षा शाखा, भवन हेर्ने र समग्रता हेर्ने गरी तीन प्रकारका कार्यालय भएकोले प्राविधिक र लाभग्राहीले समन्वयको अभाव भएको गुनासो गरे । प्राधिकरणले जिल्लामा निर्माण गरिरहेको एकीकृत वस्तिको काम भने अन्तिम चरणमा पुगेको छ । यही वैशाख महिनाभित्रै काठेखोला गाउँपालिका–५ बिहुँमा निर्माणाधीन एकीकृत वस्तिको काम सकिने जनाइएको छ । १० परिवारकालागि बनिरहेका घरमध्ये सात घर निर्माण सम्पन्न भएकाछन् भने बाँकी तीन घरको निर्माणको काम चलिरहेको छ । बस्तिमा निर्माण गरिने सडक, खानेपानी, शौचालय, विद्युत लगायतका संरचनाको निर्माण भने अन्यौल छ । रासस