कोरोना महामारीको सन्त्रासमा नै सकियो २०७७ साल । समग्रमा हेर्दा यो वर्ष व्यक्तिको आम्दानी घटेको र खर्च बढेको समीक्षा गर्न सकिन्छ । गएको वर्ष उपभोक्ताले के–कस्तो महँगी खेपेका छन्, सोही विषयवस्तुमा केन्द्रित रही उपभोक्ता हित संरक्षण मञ्चका अध्यक्ष ज्योति बानियाँसंग गरिएको छोटो कुराकानीः
२०७७ साल उपभोक्ताका लागि कस्तो रह्यो ?
२०७७ साल उपभोक्ताको लागि सबैभन्दा पीडादायी रह्यो । उपभोक्ताले पाउने पहिलो अधिकार स्वास्थ्यको अधिकार हो, यो अधिकार ध्वस्तै भयो । कोरोना महामारीले गाह्रो बनायो ।
उपभोक्ता अधिकारको संरक्षण गर्ने जिम्मा संघीय, प्रदेश र स्थानीय सरकार तैं चुप मै चुप गरेर चुप लागेर बसे । लुटुन् र खाऊन भनेर बसे ।
कोरोना महामारीमा उपभोक्तामा के–कस्तो असर पर्यो ?
कोरोनाको पहिलो लहरमा साह्रै अप्ठ्यारो पर्यो । लगभग आंशिक रूपमा नौ महिना बजार बन्द रह्यो । नौ महिना थला परेको बजार कृत्रिम अभावले ग्रस्त रह्यो । घरबेटीले भाडा मिनाहा गरेनन् । उता ब्यापारीले म्याद सकिएका सामानमा नयाँ लेवलिङ्ग गरे भने अर्कोतिर कृतिम मूल्य वृद्धि गरे । अबको अवस्थामा शहरी मध्यम वर्ग, निम्न आयको मान्छे बाँच्न सक्ने अवस्था रहेन । प्रि–मनसुन सुरु हुन्छ अब । आउने वर्ष अझ भयावह हुने अवस्था छ ।
आम नागरिकलाई हुने गरी अहिलेसम्म नेपालमा नागरिक, राजनीतिक, साँस्कृतिक, आर्थिक आन्दोलन भएकै छैनन् । अहिलेसम्म भएका अन्दोलन आफ्नो लागि मात्र भएका छन् । राजनीतिक आन्दोलन पनि जसले पार्टी चलाउँछ, सीमितका लागि मात्र आन्दोलन भएका छन् ।
यो समयमा उपभोक्ताको हकहितका लागि बोल्ने निकाय किन मौन बसे ?
लकडाउनका बेला अन्य देशमा सरकारले नै हस्तक्षेप गर्यो । तर, नेपाल सरकारले व्यापारीहरूलाई जे गर्छौ गर, सबै खत माफ हुन्छ झैं गर्यो । उपभोक्ता अधिकारको संरक्षण गर्ने जिम्मा संघीय, प्रदेश र स्थानीय सरकार तैं चुप मै चुप गरेर चुप लागेर बसे । लुटुन् र खाऊन भनेर बसे । बजार बजार भएन यो एउटा उपभोक्ता लुट्ने माध्यम बन्यो । व्यापारीले उपभोक्ताको अधिकार खोस्दा सरकारले नुन चुक हाल्ने काम गर्यो । सरकारले नियमित अनुगमन गरी हस्तक्षेप गरेन । जे जसरी मूल्य वृद्धिको बारेमा समन्वय हुनुपर्थ्यो, त्यो भएन । आफू खुशी चल्न खोजियो । नियमन गर्ने बजेट पनि भएन । प्रत्येक जिल्लाका सहायक सिडियोलाई उपभोक्ता संरक्षण ऐन हेर्ने जिम्मा दिइएको छ । उपभोक्ता संरक्षण ऐन कर्तालाई कुनै किसिमको बजेट र कार्यक्रम दिइएको छैन, जसकारण निकायहरू उपभोक्ताको हकहितका लागि बोल्न सकेनन् ।
इतिहासमै गएको वर्ष महँगी बढेको हो ?
इतिहासमा त भन्न मिल्दैन, यो भन्दा बढी पनि मूल्यवृद्धि भएको छ । अहिले राजनीतिक पार्टीलाई दिइएको चन्दा र कोरोना कारणले बन्द भएका घरभाडा तिर्ने नाफा पनि व्यापारीबाट यसैमा थपियो, यसले गर्दा मूल्यवृद्धि बढ्यो र सामानको गुणस्तर घट्यो ।
खानेतेल, भटमास र पेट्रोलियम पदार्थमा वास्तविक मूल्यभन्दा आत्यधिक वृद्धि भएको छ । खानेतेलमा दुई सय, पेट्रोलियम पदार्थमा १५ दिनमा एक पटक मूल्य वृद्धि हुनुपर्ने तर १५ दिनमा चार पटक मूल्य वृद्धि भएको छ ।
महँगी बढ्यो भनेर विरोध सभा किन गरिएन ?
आम नागरिकलाई हुने गरी अहिलेसम्म नेपालमा नागरिक, राजनीतिक, साँस्कृतिक, आर्थिक आन्दोलन भएकै छैनन् । अहिलेसम्म भएका अन्दोलन आफ्नो लागि मात्र भएका छन् । राजनीतिक आन्दोलन पनि जसले पार्टी चलाउँछ, सीमितका लागि मात्र आन्दोलन भएका छन् । नेपालमा मात्र होइन, विकासोन्मुख देशमा पनि यही क्रियाकलाप भएको देखिन्छ । राजनीति गर्ने मान्छे जनताको लागि गरेको छ तर त्यो भ्रम हो । वास्तवमा स्वार्थको लागि मात्र राजनीति गरिएको छ, जसकारणले यी कुराहरू आन्दोलनको एजेन्डा बन्न सकेनन् ।
वास्तविक मूल्यभन्दा बढी मूल्य कुन–कुन सामानमा देखियो ?
खानेतेल, भटमास र पेट्रोलियम पदार्थमा वास्तविक मूल्यभन्दा आत्यधिक वृद्धि भएको छ । खानेतेलमा दुई सय, पेट्रोलियम पदार्थमा १५ दिनमा एक पटक मूल्य वृद्धि हुनुपर्ने तर १५ दिनमा चार पटक मूल्य वृद्धि भएको छ । सरकार आफैले बनाएको विधि उलंग्घन गरी मूल्य वृद्धि गरेको छ ।
आज सोनाम ल्होसारयसकारण मनाउन थालियो ल्होसार तामाङ समुदायको सांस्कृतिक पर्व सोनाम ल्होसारका अवसरमा सरकारले आज बिहिबार देशभर सार्वजनिक बिदा दिएको छ।समुदायले
एपी शर्माको संगीत र शब्दमा आधारित तथा कैसिलोको स्वर र प्रस्तुति रहेको नयाँ म्युजिक भिडियो “भ्यालेन्टाइन” सार्वजनिक भएको छ।मिस्टर जेसीडीको निर्देशनमा तयार यो म्युजिक भिडियोले प्रेमका भावनालाई आधुनिक शैलीमा प्रस्तुत गरेको छ। गीतको बोल “भ्यालेन्टाइन” प्रेम, रोमान्स र गहिरो भावनाको समायोजन हो । यसले भ्यालेन्टाइन डेको पर्खाइ मात्र नभई, प्रेमलाई दिन विशेष बनाउनेहरेक दिनको महत्त्वलाई व्यक्त गर्दछ। “फेब्रुअरीको पर्खाइ गर्न सक्दिन, मलाई माया गरिदेऊ” भन्ने गीतका शब्दहरूले प्रेमीहरूलाई आफ्नो भावनाहरूखुलस्त रूपमा व्यक्त गर्न प्रेरित गर्ने सन्देश दिन्छ। गीतमा प्रेम, वफादारी, र रोमान्सको भावना झल्किएको छ नाइजेरियामा छायांकन गरिएको भिडियोको भिजुअल प्रस्तुति गीतकै भावना अनुसारजीवन्त र कलात्मक छ। मुख्य भागहरूमा प्रेममा परेका मानिसहरूको भावनालाई प्रतीकात्मक रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ। म्युजिक भिडियोले उत्कृष्ट छायांकन र निर्देशनमार्फत प्रेम र रोमान्सलाई अझ रोचक बनाएको छ। भिडियोमा आधुनिक शैलीका शब्द र धुनलेयुवाहरूको मन जित्ने प्रयास गरिएको छ। गीत “एपी म्युजिक” युट्युब च्यानलमा उपलब्ध छ, जसले छोटो समयमा नै दर्शकहरूको मन जित्ने सम्भावना राख्दछ। “भ्यालेन्टाइन” गीतले प्रेमदिवसलाई अझ विशेष बनाउन प्रेरणा दिने अपेक्षा गरिएको छ। नेपाली डायस्पोराले अंग्रेजी गीत-संगीतमा पनि विश्वब्यापी प्रतिस्पर्धा गर्न सुरु गरेको यो एउटा सकारात्मक संकेत हो, जसले नेपाली कलाकारितालाईअन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा थप पहिचान दिलाउन मद्दत पुर्याउनेछ।
