बाल्यकालमा कस्तो थियो बुद्धको स्वभाव ?
गौतम बुद्ध धर्मका संस्थापक, महान् दार्शनिक, धर्मगुरु हुन् । बुद्धले आफ्नो विचारले विश्वलाई नयाँ बाटो देखाए । उनको जीवनसँग सम्बन्धित अनेकौं किस्साहरू छन् । बुद्धले बुद्धत्व प्राप्त गरेपछि देशका विभिन्न भागमा उपदेश दिए । संसार दुःखी छ, वृद्धावस्था, रोग र मृत्युले आत्मालाई ठूलो दुःख दिन्छ, संसारमा व्याप्त दुःखको कारण आत्माको असीमित कामना हो जस्ता सन्देश बुद्धले विश्व समुदायलाई दिएका छन् ।
बुद्धको बाल्यकाल
बुद्धको जन्म ईसापूर्व ५६३ मा नेपालको कपिलवस्तु नजिकै लुम्बिनीमा भएको थियो । उनी जन्मेको दिन वैशाख पूर्णिमा परेको थियो । उनका पिताको नाम शुद्धोधन थियो । गौतम बुद्धकी आमाको नाम महामाया । जसलाई देवदाकी राजकुमारी पनि भनिन्छ ।
गौतम बुद्धको बाल्यकालको नाम सिद्धार्थ थियो । सिद्धार्थ एकान्त, चिन्तनशील र दयालु थिए । गौतम बुद्धका पिता शाक्यका राजा थिए, त्यसैले बुद्धलाई शाक्य मुनि पनि भनिन्छ । गौतम बुद्धको जन्मपछि उनकी आमाको मृत्यु भयो । त्यसपछि उनकी काकी गौतमी प्रजापतिले उनलाई हुर्काए ।
जब राजकुमार सिद्धार्थले राजहंसलाई बचाए
राजकुमार सिद्धार्थ बाल्यकालदेखि नै दयालु स्वभावका थिए । संसारका हरेक प्राणीप्रति उनी दयाले भरिपूर्ण हुन्थे । उनले कुनै पनि प्राणीलाई दुःखी देख्न सकेन । एक दिन घोडाहरूको दौड थियो । घोडाहरूलाई थकित हुन दिनुहुन्न भनि बीचमै दौड रोके । सिद्धार्थ आफैं जुनसुकै खेलमा हार्ने भए पनि हारको पीडा उसलाई सहन दिएनन् ।
एकपटक सिद्धार्थ जंगलमा हिड्दै गर्दा एक घाइते हंस देखे । उनले हंसलाई उठाए र पानी दिए र घाउ सफा गर्न थाले । त्यसपछि उनका काका देवदत्त आएर यो हंस आफ्नो हो र फिर्ता गर भने । यो देखेर सिद्धार्थ रिसाए र भने, ‘मैले हंसलाई बचाएको छु, म दिन्न ।’
यस विषयमा देवदत्त महाराज शुद्धोधनकहाँ गए । हंस दिलाइदिन आग्रह गरे । राजकुमार सिद्धार्थले हंसलाई आफूले बचाएको र मार्नेभन्दा बचाउनेको अधिकार बढी भएकोले ‘म यो घाइते हंसलाई देवदत्तलाई दिने छैन’ भने । महाराजा शुद्धोदनलाई यो कुरा धेरै मन पर्यो र राजहंस सिद्धार्थलाई दिए ।
यो पनि…
गौतम बुद्धले संसारलाई दिए यी १० सन्देश
द्रौपदीको प्रेरणा
