English

असनको साँढे झैं नहोस् हाम्रो अनुगमन निकाय



जब–जब नेपाल कुनै क्षेत्रमा आत्मनिर्भर हुन थाल्छ, तब–तब त्यो क्षेत्रमाथि चौतर्फी प्रहार सुरु हुन्छ । यसको फेहरिस्त लामो छ ।

पछिल्लो प्रकरण हो, नेपालका सिमेन्ट उद्योग । सिमेन्ट उत्पादन गर्दै आएको नेपालको निजी क्षेत्रका उद्योगीमाथि जुन शैलीले अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले डण्डा चलाएको छ, त्यसभित्रको नियत सफा देखिँदैन ।

आयोगले १२ माघमा नौ वटा सिमेन्ट उद्योगीलाई एक अर्ब २६ करोड रुपियाँ भ्रष्टाचार गरेको आरोपमा विशेष अदालतमा मुद्दा दायर गरेको छ ।

सिमेन्ट उद्योगहरुले कच्चापदार्थ बनाउनका लागि चाहिने चुनढुंगा अनुमतिभन्दा धेरै निकालेको भन्दै भ्रष्टाचारको मुद्दा दायर गरिएको आयोगको दाबी छ । आरोपी कम्पनीहरुलाई न्यून जरिवानामा उन्मुक्ति दिएर देशलाई राजश्व घाटा गराइएको अख्तियारको दलिल छ ।

सरकारबाट नीतिगत सहजीकरण भएको अवस्थामा निर्यातको राम्रो सम्भावना समेत भएको सिमेन्ट उद्योगको आकाशमाथि अकस्मात किन ग्रहण लाग्यो ?

आयोगको कदमपछि सिमेन्ट उद्योगीहरुले समेत प्रतिक्रिया व्यक्त गरेका छन् । क्षतिपूर्ति असुलीका अन्य विकल्प एवं कानुनी बाटो अवलम्बन गर्नुको सट्टा सिधै मुद्दामा जानु निजी क्षेत्रलाई निस्तेज पार्ने प्रयास त होइन ? भन्ने प्रश्न उनीहरुको छ ।

सरकारबाट नीतिगत सहजीकरण भएको अवस्थामा निर्यातको राम्रो सम्भावना समेत भएको सिमेन्ट उद्योगको आकाशमाथि अकस्मात किन ग्रहण लाग्यो ?

विगतमा भारत लगायत मुलुकबाट निर्यात हुुने सिमेन्टलाई प्रतिस्थापन गरेर उदाहरणीय काम गरेका छन्, नेपालका सिमेन्ट उद्योगहरुले । सिमेन्ट उद्योगमा लगानी बढेको छ । रोजगारीको ठुलो क्षेत्र बनेको छ । सरकारले राजस्व प्राप्त गर्ने ठूलो आधार पनि हो, यो क्षेत्र ।

हाम्रो विदेशी मुद्रा जोगाउने र भुक्तानी सन्तुलनमा समेत सिमेन्ट उद्योगको योगदान कसैले अस्विकार गर्न सक्दैन ।

नेपालमा सिमेन्ट उद्योग खोल्न सरकारले नै उद्योगीलाई प्रोत्साहित गरेकै हो । यो कुरा बुझ्न हामीले एकपटक २०६५/६६ को बजेट सम्झिनुपर्ने हुन्छ । उक्त बजेटमार्फत सरकारले सिमेन्ट उद्योग खोल्नका लागि नीतिगत सुनिश्चितता दिएको थियो ।

नेपालमा सिमेन्ट उद्योग खोल्न सरकारले नै उद्योगीलाई प्रोत्साहित गरेकै हो । यो कुरा बुझ्न हामीले एकपटक २०६५/६६ को बजेट सम्झिनुपर्ने हुन्छ । उक्त बजेटमार्फत सरकारले सिमेन्ट उद्योग खोल्नका लागि नीतिगत सुनिश्चितता दिएको थियो ।

नेपालमा झण्डै दुई अर्ब टन चुनढुंगा भण्डार रहेपनि त्यसको विवेकपूर्ण उपयोग हुन सकेको थिएन । परिणाम सिमेन्ट तथा क्लिंकर आयातमा हामीले हरेक बर्ष अर्बौं रुपियाँ विदेशीको बगलीमा बुझाइरहेका थियौं । त्यसलाई निरुत्साहित गर्न स्वदेशमै सिमेन्ट उत्पादनलाई प्रोत्साहित गर्न नै सरकारले यस्तो कदम चालेको थियो ।

उक्त निर्णयका लागि सरकारलाई स्याबासी पनि दिनुपर्छ ।

२०७२ को भूकम्पपछिको पुनर्निर्माणलाई गति दिन उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालय र राष्ट्रिय पुर्ननिर्माण प्राधिकरणबाट समेत उद्योगीहरु समक्ष सिमेन्ट उत्पादन बढाउन आग्रह हुँदै आएको थियो । उद्योगीहरुले पनि त्यसमा आफ्नो पुँजी र व्यावसायिक सीप लगाएकै हुन् ।

२०७२ को भूकम्पपछिको पुनर्निर्माणलाई गति दिन उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालय र राष्ट्रिय पुर्ननिर्माण प्राधिकरणबाट समेत उद्योगीहरु समक्ष सिमेन्ट उत्पादन बढाउन आग्रह हुँदै आएको थियो । उद्योगीहरुले पनि त्यसमा आफ्नो पुँजी र व्यावसायिक सीप लगाएकै हुन् ।

पछिल्लो एक दशकमा नेपालमा सिमेन्ट उद्योग नै एक यस्तो उद्योग हो, जसमा देश र जनताले गर्व गर्न सक्छन् ।

देशभित्र चुनढुंगा खानी प्रयोग गरेर क्लिङ्कर उत्पादनमा जोड दिने नीतिसँगै सिमेन्टमा आत्मनिर्भर भएको हो, नेपाल । सिमेन्ट उत्पादनका लागि प्रयोग हुने चुनढुंगा देशमै उपलब्ध भएकोले पनि उत्पादन बढाउन सकिएको बुझ्न सकिन्छ । कतिसम्म भने नेपालबाट भारत लगायत मुलुकमा सिमेन्ट निर्यातका लागि उद्योगीहरु समेत हौसिएको स्थिती छ ।

चाहे ती नेपालका प्रमुख व्यापारिक घराना हुन् वा विदेशी लगानीकर्ता नै किन नहुन्, सिमेन्ट उद्योगप्रति उनीहरु चुम्बकीय शैलीले आकर्षित हुँदै गएका छन् ।

हामीकहाँ अहिले क्लिङ्करमा आधारित ६५ वटा सिमेन्ट उद्योगहरु छन्, जसमा करिब दुई खर्ब रुपियाँ जति हाम्रै लगानी छ । हाम्रा सिमेन्ट उद्योगको वार्षिक उत्पादन क्षमता करिब दुई करोड ५० लाख टन छ ।

सिमेन्ट उद्योगमा लगानीको वातावरण कसरी बनिरहेको छ भनेर हेर्न हाम्रा बैंक तथा वित्तीय संस्थाले यसमा खन्याएको एक खर्ब २२ अर्ब रुपियाँभन्दा बढीको ऋण रकमलाई हेर्दा पनि पुष्टि हुन्छ ।

हामीकहाँ अहिले क्लिङ्करमा आधारित ६५ वटा सिमेन्ट उद्योगहरु छन्, जसमा करिब दुई खर्ब रुपियाँ जति हाम्रै लगानी छ । हाम्रा सिमेन्ट उद्योगको वार्षिक उत्पादन क्षमता करिब दुई करोड ५० लाख टन छ । यी उद्योगले दुई लाख व्यक्तिलाई रोजगारी दिएको बताइन्छ ।

तर, भर्खरै फक्रन थालेको फूल निमोठ्न खोजेजस्तै सरकारले अख्तियार लगाएर सिमेन्ट उद्योगीलाई हायल कायल बनाउन खोज्नु आफैमा विडम्बनापूर्ण कार्य हो ।

हो,उद्योगीले गल्ती नै गर्दैनन भन्ने होइन । उनीहरुले पनि गल्ती गर्न सक्छन् । उनीहरुले गलत नियत राखेर बढीभन्दा बढी पैसा चाँडोभन्दा चाँडो कमाउने चाहना पनि राख्न सक्छन् । यस्तो स्थितीमा सरकारले नै प्रभावकारी शैलीले अनुगमन गर्ने हो । दोषीलाई कानुनबमोजिम सजाय पनि दिने हो । तर, खानी तथा भुगर्भ विभागबाटै हल हुन सक्ने बिषयलाई अख्तियारले जसरी सोझै अदालतमा लग्यो त्यसले उद्योगी तर्साउनमात्र यो कदम चालिएको हो कि भन्ने आंशका उद्योगीहरुको छ ।

के नेपाललाई सिमेन्ट उद्योगमा आत्मनिर्भर बनाएबापत उद्योगीलाई सजाय दिन खोजिएको हो ? राजनीतिक नेतृत्व चोखिने अनि उद्योगीलाई भने सानो गल्तीमा ठूलो सजाय दिने नियत राखेर लगानीको वातावरण निरुत्साहित गर्न खोजिएको हो ?

के नेपाललाई सिमेन्ट उद्योगमा आत्मनिर्भर बनाएबापत उद्योगीलाई सजाय दिन खोजिएको हो ? राजनीतिक नेतृत्व चोखिने अनि उद्योगीलाई भने सानो गल्तीमा ठूलो सजाय दिने नियत राखेर लगानीको वातावरण निरुत्साहित गर्न खोजिएको हो ? यस्ता प्रश्न अब उठ्छन् नै ।

सिमेन्ट उद्योगी समेत रहेका पशुपति मुरारकाले अख्तियारको उक्त कदमपछि सार्वजनिक रुपमा गरेको टिप्पणी अहिले उद्योगीमाझ चर्चाको बिषय बनेको छ । उनको आशय छ, हामीकहाँ उद्योगीहरुलाई धेरै दुःख दिइने भएकाले धेरैजनाको रुचि व्यापारमा गएको हो । उनले भनेका छन्,‘म पनि अब जग्गा व्यापारतिर लाग्छु ।’

कतै हाम्रा उद्योगमा भोटेताल्चा लगाएर हामीले उद्योगीलाई जग्गा दलाली व्यवसायमा धकेल्न खोजिरहेका त छैनौं ?

यो प्रश्नको स्पष्ट जवाफ नआएसम्म कसैले किन आफू बर्बाद हुन उद्योगमा लगानी गर्छ ?

यो पनि…
त्यो एक चटक थियो,यो एक नाटक हो
देवत्वकरण थाँती राख, नियमित बिजुली देऊ



सम्बन्धित खबरहरु

गायक प्रमोद खरेलको सुमधुर आवाजमा सजिएको “बेग्लै खुशी” बोलको म्युजिक भिडियो ओएसआर  डिजिटल युट्युब च्यानलमा सार्वजनिक भएको छ। प्रेमिल शैलीको

‘सेलिब्रेसन इन स्प्लेन्डर’ थिम अन्र्तगत हङकङमा आयोजित सांस्कृतिक कार्यक्रममा नेपालले समेत आफ्नो प्रस्तुति दिएको छ । २० भन्दा बढी एसियाली

लमजुङ सेवा समिति हङकङले मर्स्याङदी नाईटको आयोजना गर्ने भएको छ । कार्यक्रम डिसेम्बर २२ का दिन युङ लङ थियटरमा हुनेछ

अमेरिकाको ४७ औं राष्ट्रपतिमा रिपब्लिकन उम्मेदवार डोनाल्ड ट्रम्प फेरि निर्वाचित भएका छन् ।  ट्रम्पले डेमोक्र्याटिक्स पार्टीकी उम्मेदवार कमला ह्यारिसलाई पराजित