English

खुदोको पहिचान फर्काउन जुर्मुराए स्थानीय



लगाएको वर्ष दिनमा पेल्न तयार भएको उखु कोलमा पेल्ने, रस निकाल्ने र पकाएर खुदो बनाउने कुरा अधिकांश स्थानमा पछिल्ला पुस्ताका लागि एकादेशको कथा जस्तै बनिसकेको छ ।

पाखोबारीभरि लगाइएको उखु पेलेर पकाउनका लागि रसेटो बस्ने परम्परा पनि हराइसकेको छ । कास्की र आसपासका धेरै स्थानमा विगतमा गर्ने गरिएको उखुखेती लोप नै भइसकेका अवस्थामा जिल्लाकै पोखरा महानगरपालिका–३२ मालेपाटन र ढोडबेँसीका स्थानीयवासीले भने खुदोसँग जोडिएको गाउँको इतिहास फर्काउने सोचमा छन् ।

खुदो उत्पादनमा पहिचान बनाइसकेका मालेपाटन र ढोडबेँसीमा विगतमा जस्तो उखु खेती नभए पनि दुई सय वर्ष अघिदेखिको खुदोसँग जोडिएको गाउँको इतिहास र पहिचानलाई पछिल्लो पुस्ताले कायमै राख्न चाहेको स्थानीयवासी एवं मालेपाटन कृषि सहकारी संस्था लिमिटेका अध्यक्ष नारायणप्रसाद वाग्लेले बताए ।

समयको परिवर्तनसँगै विगतमा बोकेर गाउँ–गाउँ पुर्याउनुपर्ने खुदो अहिले भने घरघरबाटै बिक्री हुन थालेको छ । उत्पादन कम हुँदै गए पनि माग भने अत्यधिक रहेको वाग्लेले जानकारी दिए ।

उनका अनुसार यस क्षेत्रमा परापूर्वकालदेखि उखु खेती गर्दै आइएको छ । विशेषतः पुस १५ मा लट्टे (घ्यू र खुदो हालेर पकाइएको अनादीको चामलको परिकार) का साथै माघे सङ्क्रन्तिमा खुदो र चिउरा खाने प्रचलनका कारण पनि यो समयलाई खुदोको सिजनका रूपमा लिने गरिएको छ । यस समयमा विगतमा यही मालेपाटन र ढोडबेँसीको खुदो कास्की र आसपासका जिल्लामा गाग्रीमा बोकेर बेच्न लगिन्थ्यो । यहाँको खुदो भनेपछि विगतमा नै खोसाखोस हुने गरेको यहाँका बुढापाका बताउँछन् ।

समयको परिवर्तनसँगै विगतमा बोकेर गाउँ–गाउँ पुर्याउनुपर्ने खुदो अहिले भने घरघरबाटै बिक्री हुन थालेको छ । उत्पादन कम हुँदै गए पनि माग भने अत्यधिक रहेको वाग्लेले जानकारी दिए ।

उनका अनुसार उखु खेतीसँगै खुदो उत्पादनसँग जोडिएको यहाँको इतिहासलाई जोगाउँदै स्थानीयवासीलाई व्यावसायिक कृषितर्फ आकर्षित गर्ने सोचका साथ २०६७ सालयता मालेपाटन कृषि सहकारी संस्था लिमिटेड सञ्चालनमा आएको हो । ‘सहकारी स्थापनायता खुदो र दूधको उत्पादन एवं बजारीकरणमा सहकारी स्वयं आबद्ध छ’, उनले भने–‘सहकारीमार्फत बाख्रा, कुखुरापालन लगायतमा किसानलाई ऋण सहयोग उपलब्ध गराइएको छ ।’ खुदो र दूधका लागि सहकारीले वार्षिक रु चार/चार लाख छुट्याएको छ ।

मालेपाटन र ढोडबेँसी क्षेत्रमा विगतमा रु ६०/७० लाखदेखि रु एक करोडसम्म खुदोको कारोबार हुने गरेको बताउने स्थानीय किसान विष्णुप्रसाद बसौलाले पछिल्लो वर्षमा उखुमा देखिएको रोगका साथै कृषिप्रतिको अनिच्छाका कारण पनि यो खेती कम हुँदै गएको बताए । यस क्षेत्रमा करिब ९० परिवारले दुई सय रोपनीमा उखुखेती गर्दै आएका छन् । उनका अनुसार बिउ लगाएको एक वर्षमा उखुको लाँक्रा काट्नका लागि तयार हुन्छ । काटिएको लाँक्रा मेसिनमा पेलेर रस निकालिन्छ र रस पकाइन्छ । उक्त रसलाई करिब पाँच घन्टा पकाएपछि खुदो तयार हुन्छ ।

यहाँका किसानले कोलमा उखु पेल्थे । दाइँमा जस्तै गोरुले कोल घुमाउँथे । २०५७ सालदेखि भने नयाँ प्रविधिको प्रयोग गरी मेसिनका माध्यमबाट उखु पेल्ने गरिएको छ भने पकाउने कामलाई पनि व्यवस्थित बनाइएको अर्का किसान तुलसी तिमिल्सिनाले जानकारी दिए ।

यहाँका किसानले कोलमा उखु पेल्थे । दाइँमा जस्तै गोरुले कोल घुमाउँथे । २०५७ सालदेखि भने नयाँ प्रविधिको प्रयोग गरी मेसिनका माध्यमबाट उखु पेल्ने गरिएको छ भने पकाउने कामलाई पनि व्यवस्थित बनाइएको अर्का किसान तुलसी तिमिल्सिनाले जानकारी दिए ।

मालेपाटन र ढोडबेँसीको नाममा अन्य स्थानको खुदो पनि बजारमा बिक्री हुन थालेपछि यहाँको पहिचानलाई जोगाउन पोखरा महानगरपालिकाको सहयोगमा हालै यहाँको खुदो ब्रान्डिङ गरिएको छ । ‘स्वादिलो र विश्वासिलो पोखरा–३२ मालेपाटन र ढोडबेँसीको खुदो’ लेखेर सिलबन्दी गरिएको एक लिटर परिमाणको बोतल हालै बजारमा आएको छ । गुणस्तर परीक्षणसहित सिलबन्दी गरिएको खुदोको खुद्रा मूल्य ३ सय ५० रुपैयाँ निर्धारण गरिएको छ ।

महानगरपालिकाका कृषि महाशाखा प्रमुख मनोहर कडरियाले मालेपाटन र ढोडबेँसीको खुदो यहाँको पहिचान भएकाले यसको ब्रान्डिङ तथा प्रवद्र्धनका लागि महानगरपालिकाले सहयोग गरेको जानकारी दिए । यहाँको खुदोको ब्रान्डिङका साथै प्रविधिलगायतमा महानगरपालिकाले तीन लाख ५० हजार रुपैयाँ विनियोजन गरेको उनको भनाइ छ ।

उखु खेतीमा लाग्ने गरेको किराका कारण उत्पादनमा ह्रास आएको र यसले स्थानीयवासीलाई चिन्तित बनाएको स्थानीयवासी समाजसेवी तारानाथ रिजाल बताउँछन् ।

खुमा लाग्ने गरेको डढुवा, ढुसीजन्य रोगले उत्पादनमा ह्रास आएको बताउँदै उनले यी रोगको रोकथामका साथै राज्यबाट प्राविधिक सहयोगको निरन्तरता हुनुपर्ने बताए ।

विगतमा यस क्षेत्रमा रैथाने काठे र देशी उखु लगाउने गरिएकोमा त्यो विस्थापन भई २०५० सालमा स्याङ्जाबाट ल्याइएको रिजाल उखु लगाउने गरिएको उनले बताए । उखुमा लाग्ने गरेको डढुवा, ढुसीजन्य रोगले उत्पादनमा ह्रास आएको बताउँदै उनले यी रोगको रोकथामका साथै राज्यबाट प्राविधिक सहयोगको निरन्तरता हुनुपर्ने बताए । ‘राज्यबाट निरन्तरको साथ र सहयोग भएमा यहाँका स्थानीयवासी खुदोसँग जोडिएको इतिहास र पहिचानलाई जोगाउन इच्छुक छन्’, उनले भने ।

यो पनि
मामा-भान्जाकाे कृषि फार्म, युवालाई हाैसला
कुखुरापालनमा भविष्य खोज्दै कुँवर दम्पती



सम्बन्धित खबरहरु

गायक प्रमोद खरेलको सुमधुर आवाजमा सजिएको “बेग्लै खुशी” बोलको म्युजिक भिडियो ओएसआर  डिजिटल युट्युब च्यानलमा सार्वजनिक भएको छ। प्रेमिल शैलीको

‘सेलिब्रेसन इन स्प्लेन्डर’ थिम अन्र्तगत हङकङमा आयोजित सांस्कृतिक कार्यक्रममा नेपालले समेत आफ्नो प्रस्तुति दिएको छ । २० भन्दा बढी एसियाली

लमजुङ सेवा समिति हङकङले मर्स्याङदी नाईटको आयोजना गर्ने भएको छ । कार्यक्रम डिसेम्बर २२ का दिन युङ लङ थियटरमा हुनेछ

अमेरिकाको ४७ औं राष्ट्रपतिमा रिपब्लिकन उम्मेदवार डोनाल्ड ट्रम्प फेरि निर्वाचित भएका छन् ।  ट्रम्पले डेमोक्र्याटिक्स पार्टीकी उम्मेदवार कमला ह्यारिसलाई पराजित