दसैंको घटस्थापनादेखि नवमीसम्म खसी बोकाको अत्यधिक माग हुने समय हो । यस बेला अरु समय भन्दा एक दिनमै लगभग ५ हजार खसीबोकाको माग हुने गरेको छ ।
दसैंमा मात्रै देशभर ५० हजार खसीबोकाको खपत हुने पशुसेवा विभागका सूचना अधिकारी डा.चन्द्र ढकाल बताउँछन् । उनका अनुसार देशभर ५ लाख ४९ हजार ३ सय ३२ मेट्रिक टन मासु बर्षेनी खपत हुन्छ । जसमध्ये सबै भन्दा बढी पोल्ट्री, त्यसपछि राँगा र खसी बोकाको मासु खपत हुन्छ ।लाखौँ खपत हुने मासु नेपालमा उत्पादित पशुपंक्षीले मात्र धान्न नसक्ने उनकोे भनाई छ । तर, दुई वर्ष यता कम मात्र बाहिरबाट मासुका लागि पशुपंक्षी आयात हुने गरेको उनको दाबी छ ।
‘नेपालमा ५ लाख ४८ हजार ९ सय ३४ मेन्ट्रिक टन बर्सेनी मासु उत्पादन हुन्छ, विगत ३–४ वर्षको तथ्यांक हेर्दा मासुका लागि बाहिरका पशुपंक्षी कम आयत हुने गरेको छ,’ उनले भने, ‘गत वर्ष ३ सय ९८ मेट्रिक टान मासु मात्र अयात भएको थियो ।’ १ करोड २८ लाख ११ हजार ९ सय ५३ वटा बाख्रा स्वादेशमा उत्पादन हुन्छन् । जसमध्ये लगभग ४२ लाख खसी अर्थात ३०–४० प्रतिशत मासुको लागि प्रयोग हुने उनले बताए ।
‘नेपालमा ५ लाख ४८ हजार ९ सय ३४ मेन्ट्रिक टन बर्सेनी मासु उत्पादन हुन्छ, विगत ३–४ वर्षको तथ्यांक हेर्दा मासुका लागि बाहिरका पशुपंक्षी कम आयत हुने गरेको छ,’ उनले भने, ‘गत वर्ष ३ सय ९८ मेट्रिक टान मासु मात्र अयात भएको थियो ।’ १ करोड २८ लाख ११ हजार ९ सय ५३ वटा बाख्रा स्वादेशमा उत्पादन हुन्छन् । जसमध्ये लगभग ४२ लाख खसी अर्थात ३०–४० प्रतिशत मासुको लागि प्रयोग हुने उनले बताए ।
कसरी आपूर्ति हुन्छ मासु
खसी बोकाका लागि विभिन्न बाख्रापालन महासंघ, स्थानीय गाउँपलिका, नगरपालिका र बाख्रापालक सहकारीहरुसँग सहकार्य गरी मासु आपूर्ति हुने उनले जानकारी दिए । इटहरी, पोखरा, भरतपुर, नेपालगञ्ज लगायतका क्षेत्रमा बाख्रा पालन गरिने भएकाले यही क्षेत्रबाट मात्रै ४० हजारमा बाख्रा उपलब्ध हुने उनले जनाए । बाख्रा पालन महासंघले पनि विभिन्न निकायबाट सहकार्य गरी मासु आपूर्तिमा सहयोग गरिरहेको उनले जानकारी दिए ।
स्वास्थ्य सेवा विभागको प्राविधिक टोली र आपूर्ति मन्त्रालय अन्र्तगतको आपूर्ति तथा उपभोक्ता संरक्षण विभागको समन्वय गरे बजार अनुगमन गरिरहेको उनले बताए । जसमा मासुका लागि बाख्राहरु कहाँबाट ल्याइयो अर्थात ल्याइँदै छ, पशुपंक्षी मासुका लागि स्वस्थ्य छन् वा छैनन् जाँच गरिरहेको छ ।
मासु खपतको तथ्यांक
वि.सं २०६३–६४ को तथ्यांकअनुसार ५ लाखको हराहारीमा मासुका लागि खसी बोका आयत हुने गर्थ्यो । तर, केही वर्ष यता घटेको छ । २०७५–७६ मा २ लाख ०७६–०७७ मा ९ हजार मात्रै आयात भएको उनले जनाए । यस वर्ष गत वर्ष भन्दा कखसी बोकाको आयात बढेको उनले जनाए । ‘ यो आर्थिक वर्षमा १० हजार देखि १२ हजार खसी बोका आयात भएका छन्,’ उनले भने, ‘ति सबै प्रक्रिया पुर्याएर ल्याइएका हुन्, चाडबाडका लागि खसी बोका अझै ल्याउने क्रम जारी छ ।’
मासुको अनुगमन
स्वास्थ्य सेवा विभागको प्राविधिक टोली र आपूर्ति मन्त्रालय अन्र्तगतको आपूर्ति तथा उपभोक्ता संरक्षण विभागको समन्वय गरे बजार अनुगमन गरिरहेको उनले बताए । जसमा मासुका लागि बाख्राहरु कहाँबाट ल्याइयो अर्थात ल्याइँदै छ, पशुपंक्षी मासुका लागि स्वस्थ्य छन् वा छैनन् जाँच गरिरहेको छ ।
बाहिरबाट मासुका लागि खसी बोका ल्याउने प्रक्रिया
बाहिरबाट आयत हुने पशुपंक्षीलाई प्रतिबन्ध लगाएको उनले बताए । तर, कसैले नियम पुर्याएर पशुसेवा स्वास्थ्य ऐन अनुसार स्वास्थ्य पशुपंक्षी भएको प्रमाणपत्रसहित भित्र्याएमा अनुमति दिने उनले जनाए ।
नेपालको लोकप्रिय ब्रान्ड टुपीएम स्न्याक्स् एण्ड नुडल्स् ब्राण्डले भारतको मुम्बईमा आयोजित समारोहमा रिलायन्स रिटेलद्वारा प्रतिष्ठित “फ्युचर फर्वार्ड स्टार ब्रान्ड” पुरस्कार
