कोरोना संक्रमितको आईसियु र भेन्टिलेटरमा गरिने उपचारमा के छ भिन्नता ?
डा. राजु पंगेनी, छाती रोग विशेषज्ञ
गम्भीर अवस्थामा भएका बिरामीको जीवनरक्षाका लागि महत्वपूर्ण मानिने सघन उपचारसम्बन्धी संरचनालाई आईसियु भनिन्छ । अहिले कोरोना महामारीको समयमा विशेषगरी कोरोना बिरामीहरुको लागि आईसीयू (सघन उपचार कक्ष) निकै महत्वपूर्ण हुन्छ । त्यसैले आईसीयू र भेन्टिलेटरमा कस्तो उपचार हुन्छ र यी दुईमा के फरक छ भन्ने कुरा धेरैलाई चासो हुनसक्छ ।
एकदमै सिकिस्त बिरामीहरु जसलाई नियमित रुपमा अनुगमन गर्नु पर्ने हुन्छ ती बिरामीहरुलाई मात्र वार्डबाट आईसीयुमा राखिन्छ । होस् नभएको, अक्सिजनको मात्रा एकदमै कम भएकोे बिरामीलाई नै आईसियुमा राखिन्छ ।
आईसियुमा राखेर उपचार गर्दा पनि बिरामीको अवस्थामा सुधार आएन भने वा अक्सिजनको लेभल क्रमश घट्दै गायो भने त्यो बेलामा बिरामीलाई भेन्टिलेटरमा राखेर उपचार गरिन्छ । भेन्टिलेटरमा राखेर गरिने उपचार पनि आईसियुकै उपचार पद्धति अन्तर्गत नै पर्छ ।
कोरोनाको बिरामीहरू धेरैमा निमोनिया भएर प्रायः फोक्सो बिग्रिएको हुन्छ । त्यस्ता बिरामीलाई पहिले नर्मल वार्डमा राखेर नाकबाट थोरै अक्सिजन दिइन्छ । त्यसले पुगेन भने अक्सिजन बढाउँदै–बढाउँदै लगिन्छ ।
२४ सै घन्टा बिरामीको निगरानी गर्ने मुटुको चाल, ब्लडप्रेसर, होसको अवस्था र सुगरको अवस्था के कस्तो छ यी सबै कुराहरुको निगरानी आईसीयूमा जाने बित्तिकै हुन्छ । त्यस्तै भेन्टिलेटरमा भएका बिरामीहरुलाई आईसीयूको भन्दा झन् धेरै केयर चाहिन्छ । भेन्टिलेटरमा राख्दा मुखबाट पाइप छिराईएको हुन्छ । त्यसैले त्यता बिरामीहरुलाई अझै धेरै निगरानी चाहिन्छ । फोक्सोको अवस्था के छ ? निमोनियामा सुधार आएको छ कि छैन ? भेन्टिलेटरले राम्ररी काम गरेको छ कि छैन जस्ता कुराहरु झन् थपिन्छन् ।
सिकिस्त बिरामीहरुलाई मात्र आईसीयुमा राखिन्छ तर, सबै सिकिस्त बिरामीहरुलाई भेन्टिलेटरमा राख्नुपर्छ भन्ने होइन । फोक्सोको समस्या भएर अक्सिजनको मात्रा लो भएर अन्य उपायबाट अक्सिजन दिन सकिएन भने या बिरामीलाई अक्सिजन पुगेन भने त्यो अवस्थामा मात्र भेन्टिलेटरमा राखिन्छ ।
पहिले अन्य माध्यमबाट अक्सिजन दिइन्छ । अन्य उपायबाट अक्सिजन दिँदा पनि अक्सिजन पुगेन भने मात्र भेन्टिलेटरमा राखिन्छ । भेन्टिलेटरमा राखेर गरिने उपचार आईसियु भित्रै पर्छ । भेन्टिलेटर चाहिने बिरामीलाई छुट्टै ठाउँमा राख्ने र आईसीयूको बिरामीलाई छुट्टै ठाउँमा राखेर उपचार गरिने भने होइन ।
कोरोनाको बिरामीहरू धेरैमा निमोनिया भएर प्रायः फोक्सो बिग्रिएको हुन्छ । त्यस्ता बिरामीलाई पहिले नर्मल वार्डमा राखेर नाकबाट थोरै अक्सिजन दिइन्छ । त्यसले पुगेन भने अक्सिजन बढाउँदै–बढाउँदै लगिन्छ ।
कसैलाई ५ लिटर चाहिन्छ, कसैलाई १० लिटर त कसैलाई १५ लिटर चाहिएला । त्यति अक्सिजनले पुगेन भने बिरामीलाई आईसीयूमा सारिन्छ । आईसीयूमा राखेपछि बिरामीलाई हाई फ्लो भन्ने विधिबाट ६० लिटरसम्म अक्सिजन दिइन्छ । हाई फ्लो अक्सिजन प्रविधिबाट अक्सिजन दिँदा पनि अक्सिजन पुर्याउन सकिएन भने भेन्टिलेटरमा राखिन्छ । त्यस्ता बिरामीलाई भेन्टिलेटरमा राखेपछि एकदमै धेरै केयर चाहिन्छ । त्यसैले यी दुवै उपचार पद्धति एक अर्र्कासँग सम्बन्धित छन् ।