जीवित व्यक्तिबाट हुने अंगदानको कानूनी प्रक्रियालाई ठिक वा बेठिक भनेर जाँचबुझ गरी निर्णय गर्ने एउटा अधिकारसम्पन्न समिति हुन्छ । यो समितिलाई निकै ध्यानपूर्वक गठन गरिएको हुनुपर्छ । नेपालमा यसलाई अंग प्रत्यारोपण स्वीकृत समिति भनिएको छ । जसलाई अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा ‘अथोराइजेसन कमिटी’ भनेर चिनिन्छ ।
नेपालको हकमा हेर्ने हो भने एउटा सानो समिति जसमा अस्पतालका कर्मचारी र जिल्ला प्रशासन कार्यालयबाट एक जना प्रतिनिधि मात्र हुन्छन् । यस्तो किसिमको समितिले नै सम्पूर्ण कानूनी प्रक्रियालाई हेर्ने हुनाले यो धेरै भरपर्दो हुँदैन ।
छिमेकी मुलुक भारतको ‘अथोराइजेसन कमिटी’ को सांगठनिक संरचना हेर्ने हो भने आफ्नो क्षेत्रमा उत्कृष्टता हासिल गरी उच्च ओहदामा पुगेका समाजका प्रतिष्ठित व्यक्तिहरु हुन्छन् । अस्पतालभित्र पनि एउटा छुट्टै ‘अथोराइजेसन कमिटी’ हुन्छ । जसले एउटै परिवारका सदस्य बिचको अंगदानलाई मात्र स्वीकृति दिन्छ ।
एउटै परिवार भित्र नभएको अवस्थामा राष्ट्रिय वा राज्यस्तरको अधिकारसम्पन्न समितिले सम्पूर्ण कानूनी प्रक्रिया हेर्ने हुनाले यो निकै भरपर्दो हुँन्छ र सहजै झुक्काएर फर्जी कागजात प्रयोगमा आउन सक्छ । नेपालको हकमा हेर्ने हो भने एउटा सानो समिति जसमा अस्पतालका कर्मचारी र जिल्ला प्रशासन कार्यालयबाट एक जना प्रतिनिधि मात्र हुन्छन् । यस्तो किसिमको समितिले नै सम्पूर्ण कानूनी प्रक्रियालाई हेर्ने हुनाले यो धेरै भरपर्दो हुँदैन ।
अंगदानलाई संचालन गर्न केवल कानून बनाएर मात्र हुँदैन, यसका अरु धेरै विचारणीय पक्षहरु छन् । उदाहरणका लागि विकसित मुलुकहरुमा डोनर वकालत गर्ने प्रावधान छ । जसमा मनोविशेषज्ञ र सामाजिक कार्यकर्ता जस्ता धेरै जनाले डोनरको हरेक पक्ष निगरानी गर्छन् ।
जीवित व्यक्ति अंगदाता हुने अवस्थामा कानूनी रुपले मात्र मान्यता राख्दैन, व्यक्तिको इच्छा पनि हुनुपर्छ । श्रीमतीलाई श्रीमानको लागि अंगदान गर्न दबाब दिँदा त्यो कानूनीरुपमा सही भए पनि गलत हो । कसैले स्वेच्छाले कसैलाई अंग दिन चाहेको तर कानूनले तोकेको नाताभित्र पर्दैन भने दिन पाइँदैन । कसैले आफ्नो साथीलाई वा कसैको नितान्त मानवीय रुपमा गर्ने अंगदानलाइ अगंदानलाई नेपालको कानूनले स्वीकृती दिएको छैन् ।
एउटा व्यक्तिले अंगदान गरेर कसैलाई नयाँ जीवन दिने अधिकारलाई प्रयोग गर्न कानूनले नै रोक लगाएको छ । अंगदानलाई संचालन गर्न केवल कानून बनाएर मात्र हुँदैन, यसका अरु धेरै विचारणीय पक्षहरु छन् । उदाहरणका लागि विकसित मुलुकहरुमा डोनर वकालत गर्ने प्रावधान छ । जसमा मनोविशेषज्ञ र सामाजिक कार्यकर्ता जस्ता धेरै जनाले डोनरको हरेक पक्ष निगरानी गर्छन् ।
भारतको हकमा अंगदान लिने र दिने व्यक्तिहरुको पछिल्लो केही वर्षको कर बुझाएको रसिद वा बैंकिङ कारोबार हेरिन्छ । यसैगरी परिवारको अगाडि अंग दिने इच्छा देखाए पनि डाक्टरसँग एक्लै कुरा गर्दा परिवारले दबाब दिएर राजी गराएकाे घटना पनि छन् । त्यसकारण खाली कानूनी रुपमा अंगदान गर्दा सही छ भन्दैमा त्यसलाई सही मानेर निर्णय गर्न मिल्दैन ।
अंग लिने र दिने व्यक्तिहरु यदि एउटै परिवारको नभएमा आर्थिक अवस्थामा विचार गर्नुपर्छ । अंगदाता र प्रत्यारोपण गर्ने व्यक्तिको आर्थिक अवस्था धेरै फरक परेमा त्यसलाई सुक्ष्म रुपमा अध्ययन गर्न जरुरी हुन्छ । किनकी यस्तो अवस्थामा पैसाको लेनदेन या कुनै दबाबको स्थिती सिर्जना हुनसक्छ ।
श्रीमान, श्रीमतीको हकमा भने विवाहको फोटोहरु आवश्यक हुन्छ । धर्मपुत्र, धर्मपुत्रीको हकमा परिवारको सामूहिक फोटो आवश्यक पर्छ । जसले निकटको सम्बन्ध भएको प्रमाण दिन्छ । एचएलए (Human Leucocytes Antigen) म्याच गर्ने पनि एउटा महत्वपूर्ण तरिका हो । यो एक प्रकारको प्रोटिन हो जुन आमा र बुबाको सन्तानमा आधा–आधा आएको हुन्छ ।
एउटै आमा बाबुका सन्तानहरुमा पनि २५ प्रतिशत पूर्ण रुपमा मिल्ने र ५० प्रतिशत आधा मिल्ने सम्भावना हुन्छ । हरेक अंगदान र ग्रहणकर्ता जो एउटै परिवारको भनेर आउछन तर जसमा यस किसिमको एचएलएको समानता पाइँदैन । त्यसलाई निकै सुक्ष्म रुपमा अध्ययन गरेर मात्र अंग लिने वा दिने गर्नुपर्छ । अन्यथा गैर कानूनीरुपमा अंगदान हुने सम्भावना धेरै हुन्छ ।
एचएलए म्याच नभएको परिस्थितिमा निकै ध्यान पुर्याउनुपर्छ । डिएनए जाँचको आफ्नै विशेष खालका समस्याहरु छन् । तर, गैर कानूनी अंगको कारोबार रोक्न यससँग सबन्धित नियमावली बनाउनु जरुरी छ ।
आज सोनाम ल्होसारयसकारण मनाउन थालियो ल्होसार तामाङ समुदायको सांस्कृतिक पर्व सोनाम ल्होसारका अवसरमा सरकारले आज बिहिबार देशभर सार्वजनिक बिदा दिएको छ।समुदायले
एपी शर्माको संगीत र शब्दमा आधारित तथा कैसिलोको स्वर र प्रस्तुति रहेको नयाँ म्युजिक भिडियो “भ्यालेन्टाइन” सार्वजनिक भएको छ।मिस्टर जेसीडीको निर्देशनमा तयार यो म्युजिक भिडियोले प्रेमका भावनालाई आधुनिक शैलीमा प्रस्तुत गरेको छ। गीतको बोल “भ्यालेन्टाइन” प्रेम, रोमान्स र गहिरो भावनाको समायोजन हो । यसले भ्यालेन्टाइन डेको पर्खाइ मात्र नभई, प्रेमलाई दिन विशेष बनाउनेहरेक दिनको महत्त्वलाई व्यक्त गर्दछ। “फेब्रुअरीको पर्खाइ गर्न सक्दिन, मलाई माया गरिदेऊ” भन्ने गीतका शब्दहरूले प्रेमीहरूलाई आफ्नो भावनाहरूखुलस्त रूपमा व्यक्त गर्न प्रेरित गर्ने सन्देश दिन्छ। गीतमा प्रेम, वफादारी, र रोमान्सको भावना झल्किएको छ नाइजेरियामा छायांकन गरिएको भिडियोको भिजुअल प्रस्तुति गीतकै भावना अनुसारजीवन्त र कलात्मक छ। मुख्य भागहरूमा प्रेममा परेका मानिसहरूको भावनालाई प्रतीकात्मक रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ। म्युजिक भिडियोले उत्कृष्ट छायांकन र निर्देशनमार्फत प्रेम र रोमान्सलाई अझ रोचक बनाएको छ। भिडियोमा आधुनिक शैलीका शब्द र धुनलेयुवाहरूको मन जित्ने प्रयास गरिएको छ। गीत “एपी म्युजिक” युट्युब च्यानलमा उपलब्ध छ, जसले छोटो समयमा नै दर्शकहरूको मन जित्ने सम्भावना राख्दछ। “भ्यालेन्टाइन” गीतले प्रेमदिवसलाई अझ विशेष बनाउन प्रेरणा दिने अपेक्षा गरिएको छ। नेपाली डायस्पोराले अंग्रेजी गीत-संगीतमा पनि विश्वब्यापी प्रतिस्पर्धा गर्न सुरु गरेको यो एउटा सकारात्मक संकेत हो, जसले नेपाली कलाकारितालाईअन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा थप पहिचान दिलाउन मद्दत पुर्याउनेछ।
