English

‘कोरोनापछि देखिने समस्यालाई प्राकृतिक चिकित्साले नै ठीक पार्छ’



आज योग तथा प्राकृतिक चिकित्सा दिवस । कोभिड पछिको समस्या प्राकृतिक चिकित्सा भन्ने नाराका साथ यो दिवस मनाइयो । पछिल्लो समय प्राकृतिक चिकित्साको बारेमा थुप्रै चर्चा हुने गर्छ । साथै, यसबारे भ्रम पनि व्याप्त छन् ।

त्यसो त प्राकृतिक चिकित्साको महत्व के छ ? नेपालमा यसको अवस्था कस्तो छ ? लगायतका विषयमा योग तथा प्राकृतिक चिकित्सक संघका अध्यक्ष डा. जनकबहादुर बस्नेतसँग मेरोलाइफस्टाइलकर्मी सुमित्रा लुईंटेलले गरेको कुराकानी :

के हो प्राकृतिक चिकित्सा ?

योग तथा प्राकृतिक चिकित्सा भनेको बिना औषधि उपचार गरिने चिकित्सा पद्धति हो । यसमा औषधि र अपरेसन बिना नै उपचार गरिन्छ । यस पद्धतिबाट उपचार गर्दा कुनै किसिमको साइड इफेक्ट हुँदैन ।

योग तथा प्राकृतिक चिकित्सा प्राचीन कालमा हिमवत खण्डका ऋषिमुनिहरुको अथक साधनाबाट विकास भएको हो । यस पद्धतिमा विशेषतः जल, तेज, वायु, आकाश र पृथ्वी अर्थात प्राकृतिक पञ्चतत्वको प्रयोग गरेर उपचार गरिन्छ ।

नेपालमा प्राकृतिक चिकित्साकोे अवस्था कस्तो छ ?

अहिले योग तथा प्राकृतिक चिकित्सा स्वास्थ्य मन्त्रालय अन्तरर्गत हुँदाहुँदै पनि यसलाई योग तथा आयुर्वेदिक विभाग भित्र वैकल्पिक चिकित्सा शाखामा सिमित गरिएको छ । आयुर्वेद तथा वैकल्पिक चिकित्सा शाखामा प्राकृतिक चिकित्सालाई राखिएको हुँदा यस पद्धतिको जति व्यापक प्रचारप्रसार हुनुपर्ने थियो त्यति हुन सकेको छैन ।

सरकारले पनि यसका लागि जति पहल गर्नुपर्ने हो त्यति गर्न सकेको छैन । यो वर्षको बजेटमा भने सातै प्रदेशमा एउटा प्राकृतिक शिक्षालय खोल्ने उल्लेख गरिएको छ । सेवाको क्षेत्रमा हेर्दा सामुदायिक तथा निजी अस्पतालहरुमा यसको प्रभावकारिता देखिएको छ ।

कोरोना महामारीको बेला प्राकृतिक चिकित्सा जति अघि आउनुपर्थ्यो त्यति नआएको जस्तो देखिन्छ । किन यस्तो भयो ?

कोरोना माहामारीको समयमा प्राकृतिक चिकित्सा पछि परेको होइन । पहिले प्राकृतिक चिकित्सा विधिलाई नसर्ने रोगहरुमा मात्र लागू हुन्छ भनिन्थ्यो । जब कोरोना महामारी फैलियो यसको कुनैपनि औषधी र खोपको निर्माण नभएको बेला एउटा मात्र विकल्प शरीरको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता वृद्धि गर्नुपर्ने थियो ।

रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउनका लागि योग तथा प्रकृतिक चिकित्सा नै सबैभन्दा प्रभावकारी छ भन्ने कुरा झन् प्रस्ट रुपले बाहिर आयो । तर, सरकारी स्तरबाट नै यसलाई प्राथमिकता दिएर लागू नगरिएको भएर कोरोनाको समयमा पछि परेको देखिएको मात्र हो । सरकारसँग भएको बजेट, स्रोत साधनको प्रयोग गरेर हामीलाई सहयोग र हौसला प्राप्त भएको भए पक्कै पनि यो पछि पर्ने थिएन ।

प्राकृतिक चिकित्साबारे सामाजिक सञ्जालमा भ्रम व्याप्त छन् । यस्ता कुराबाट आममानिस कसरी जोगिन सक्छन् ?

अहिले योग तथा प्राकृतिक चिकित्सामा यदाकदा केही विकृतिहरु समेत देखिएका छन् । ती विकृतिको पहिचान र समाधानमा समेत राज्यको ध्यान जान सकेको छैन । यसकारण योग तथा प्राकृतिक चिकित्सा विधिबाट उपचार गर्ने विरामीहरुले पनि सर्वप्रथम आधिकारिक योग तथा प्राकृतिक चिकित्सा विधि अपनाएका स्वास्थ्य संस्था र स्वास्थ्यकर्मी हुन् भन्ने यकिन गरेर मात्र उपचार गराउनुपर्ने जरुरी छ । यसबारे जनचेतना फैलाउने र विकृति फैलाउनेलाई कारवाही गरेको खण्डमा विकृतिबाट बच्न सकिन्छ ।

प्राकृतिक चिकित्साबाट कस्तो–कस्तो रोगको उपचार हुन्छ ?

हाम्रो स्वस्थ जीवनशैलीले रोगसँग लड्न सक्ने क्षमता वृद्धि गर्छ । प्राकृतिक चिकित्सा विधिबाट नसर्ने रोगहरु मात्र होइन कोरोना भाइरस जस्तो सरुवा रोगसँग लड्न समेत मद्धत गर्छ । विशेषगरी नसर्ने रोगहरु जस्तैः बाथ, दम, मोटोपन, नसा सम्बन्धि समस्या निदान गर्न एवं रोकथाम गर्न योग तथा प्राकृतिक चिकित्साले विशेष भूमिका निर्वाह गरेको छ ।

यसकारण विभिन्न सरकारी एवं निजी अस्पताल, स्वास्थ्यचौकी एवं आधारभूत स्वास्थ्य केन्द्र सबैमा एकिकृत मान्यता सहित अबका दिनमा विशेष सचेतना एवं प्रवद्र्धनात्मक कार्यक्रम अघि बढाउन जरुरी देखिएको छ ।

पोस्ट कोभिड सिम्पटम्सलाई प्राकृतिक चिकित्साबाट कसरी निको पार्न सकिन्छ ?

‘कोभिड पछिको समस्या प्राकृतिक चिकित्सा’ भन्ने मुल नाराको साथ यो वर्षको प्राकृतिक चिकित्सा दिवस मनाइएको छ । पोस्ट कोभिड सिम्पटम्स किन आयो भन्ने कुरा थाहा पाउन सक्यो भने प्राकृतिक चिकित्साले कसरी यसमा काम गर्छ भन्ने कुरा थाहा पाउन सक्छौँ ।

भाइरल इन्फेक्सन हुँदा शरीरको विभिन्न अंगहरुमा क्षती पुगेको हुन्छ । कोरोना संक्रमण निको भइसकेको अवस्थामा पनि शरीरको अंगमा पुगेका क्षती निको हुन समय लाग्न सक्छ । लामो समय अस्पताल बस्दा शरीरका मांसापेशीहरु कमजोर भएको हुन्छ यो विभिन्न अध्ययनले नै बताएको छ । यस्तो समस्या निको हुन समय लाग्न सक्छ । यस्तो समस्याहरुलाई औषधिले भन्दा प्राकृतिक चिकित्साले निको पार्न सक्दछ ।

त्यसैले कोरोना भएका मानिसहरुले संक्रमण मुक्त भइसकेपछि बेवास्ता गर्नुहुँदैन । पोष्ट कोभिड सिम्पटम्स नदेखियोस् भन्नका लागि स्वस्थ जीवनशैली अपनाउनुपर्छ । कोरोना संक्रमण निको भएर अस्पतालबाट घर फर्केका व्यक्तिले नियमित श्वासप्रश्वास सम्बन्धि व्यायामहरु गर्नुपर्छ । कोरोना संक्रमणमुक्त भएका बिरामीहरुको माशंपेशीहरु एकदम कमजोर भएको हुन्छ ।

त्यस्ता बिरामीहरुले फिजियोथेरापी गर्नु पर्छ । साथै, हिँडडुल गर्दा थाकियो भने हिँड्न छाड्नु हुँदैन । बिस्तारै हिँड्ने व्यायाम गर्ने गर्नुपर्छ । त्यसैगरी, प्रशस्त पानी पिउने, हरियो सागपात, फलफुल, गेडागुडी लगायतका रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने खानेकुरा खानुपर्छ ।



सम्बन्धित खबरहरु

गायक प्रमोद खरेलको सुमधुर आवाजमा सजिएको “बेग्लै खुशी” बोलको म्युजिक भिडियो ओएसआर  डिजिटल युट्युब च्यानलमा सार्वजनिक भएको छ। प्रेमिल शैलीको

‘सेलिब्रेसन इन स्प्लेन्डर’ थिम अन्र्तगत हङकङमा आयोजित सांस्कृतिक कार्यक्रममा नेपालले समेत आफ्नो प्रस्तुति दिएको छ । २० भन्दा बढी एसियाली

लमजुङ सेवा समिति हङकङले मर्स्याङदी नाईटको आयोजना गर्ने भएको छ । कार्यक्रम डिसेम्बर २२ का दिन युङ लङ थियटरमा हुनेछ

अमेरिकाको ४७ औं राष्ट्रपतिमा रिपब्लिकन उम्मेदवार डोनाल्ड ट्रम्प फेरि निर्वाचित भएका छन् ।  ट्रम्पले डेमोक्र्याटिक्स पार्टीकी उम्मेदवार कमला ह्यारिसलाई पराजित