वातावरण प्रदूषणले स्वास्थ्यमा गम्भिर हानी पुराइरहेको छ

विगत केही दशकहरूमा हाम्रो वातावरणमा जसरी प्रदूषण बढ्दै गइरहेको छ, त्यो वर्तमानका लागि मात्र होइन भविष्यका लागि पनि धेरै हिसाबले चुनौतीपूर्ण हुन सक्छ। वातावरणीय चुनौतिहरूले हाम्रो स्वास्थ्यमा विशेष गरी वृद्ध वृद्धा, आर्थिक रूपमा कमजोर, गर्भवती महिला र बालबालिकालाई प्रतिकूल असर गरिरहेको अनुसन्धानकर्ताहरू बताउँछन्।

हावा–पानी, ध्वनि लगायतका वातावरणमा धेरै प्रकारको प्रदूषण बढ्दै गएको छ, जसको प्रत्यक्ष सम्बन्ध मुटु रोग, क्यान्सर, पार्किन्सन्स रोग र अन्य धेरै गम्भीर रोगसँग भएको अध्ययनले देखाएको छ ।

वातावरणमा बढ्दो प्रदूषणलाई रोक्न र यसका कारण बढ्दो स्वास्थ्य समस्याबारे जनचेतना जगाउने उद्देश्यले हरेक वर्ष जुन ५ मा विश्व वातावरण दिवस मनाइन्छ । वैज्ञानिकहरू भन्छन् कि त्यहाँ धेरै प्रकारका वातावरणीय कारकहरू छन् जसले हाम्रो स्वास्थ्यमा प्रत्यक्ष प्रभाव पारेको देखिन्छ। यसतर्फ सबै जनताले गम्भीर ध्यान दिनु र रोकथामका उपायहरू अपनाउनु अत्यन्त जरुरी छ । स्वास्थ्यमा असर पार्ने यस्ता कारकहरूबारे जानौँ।

वायु प्रदूषण सबैभन्दा खतरनाक

अन्धाधुन्ध रुख कटान र बढ्दो कार्बन उत्सर्जनका कारण वातावरण प्रदूषित बन्दै गएको छ । वायु प्रदूषणको मुख्य कारण हावामा ठोस कण र केही ग्यासहरू मिसिनु हो। सवारी साधन, कलकारखाना, धुलो, परागकण र जङ्गलमा लागेको आगो आदिबाट निस्कने धुवाँका कारण यी कण र ग्यास बढ्दै गएका छन् ।

यस प्रकारको प्रदूषित हावामा सास फेर्दा दम र अन्य श्वासप्रश्वास रोगहरू, हृदय रोग र फोक्सोको क्यान्सरको जोखिममा उल्लेखनीय वृद्धि हुने अनुसन्धानकर्ताहरूले बताएका छन्।

जल प्रदूषण को जोखिम

पानी सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण प्राकृतिक स्रोतहरू मध्ये एक हो जसमा सबै जीवित चीजहरू निर्भर हुन्छन्। विषाक्त घरेलु, औद्योगिक र कृषिजन्य फोहोर सिधै पानीको खोलामा छोड्ने, जनसङ्ख्या वृद्धि, विषादी, मलको अत्यधिक प्रयोगले पानी प्रदूषित हुँदै गएको छ । प्लास्टिकको फोहोरका कारण महासागर प्रदूषित हुँदै गएकाले सामुद्रिक जीवहरूको जीवनमा समेत नकारात्मक असर परेको छ, जसले मानव स्वास्थ्यमा पनि अप्रत्यक्ष असर गरिरहेको छ ।

प्रदूषित पानीका कारण हैजा, झाडापखाला, हेपाटाइटिस–ए, टाइफाइडजस्ता रोग लाग्ने गरेको छ ।

वातावरणमा बढ्दो रसायन खतरनाक छ

सवारीसाधनको धुवाँ वा कलकारखानाबाट निस्कने धुवाँमा कैयौँ प्रकारका हानिकारक रसायन हुन्छन्, जसले वातावरणमा हानी पुराइरहेको हुन्छ । पारा, सिसा, एस्बेस्टोस, कीटनाशक जस्ता हानिकारक वातावरणीय रसायनहरूको सम्पर्कले श्वासप्रश्वास र हृदय रोग, एलर्जी र क्यान्सर लगायतका गम्भीर स्वास्थ्य समस्याहरूको जोखिम निम्त्याउन सक्छ।

प्लास्टिक, विशेष गरी माइक्रोप्लास्टिकका कारण मानिसमा बढ्दो स्वास्थ्य समस्याबारे अनुसन्धान कर्ताहरूले सचेत गरेका छन् ।

जीवाणुहरूको कारण रोगहरू

फ्लु, दादुरा, टाइफाइड, झाडापखाला र हैजा जस्ता रोगहरू धेरै किसिमका कीटाणुहरूबाट हुने गर्दछ । अन्वेषकहरूले पत्ता लगाएका छन् कि खानाको माध्यमबाट यी सूक्ष्म जीवहरूको जोखिम उच्च हुन सक्छ। यस्तै एउटा उदाहरण ई. कोलाई ब्याक्टेरिया हो, जुन दूषित खानाको माध्यमबाट शरीरमा प्रवेश गर्छ, जसले गम्भीर पेट दुख्ने, पखाला र बान्ता निम्त्याउन सक्छ।

स्वास्थ्य विज्ञहरू भन्छन्, ‘हाम्रो स्वास्थ्यलाई स्वस्थ राख्न वातावरण सफा राख्नु आवश्यक छ, यसका लागि निरन्तर प्रयास गरिरहनुपर्छ ।’

यो पनि…
सिमसारले फेर्छ जीवनकै काँचुली
सिमसार मासिएपछि सारसलाई सास्ती