English

युक्रेन संकट : १ अर्ब ७० करोड मानिस गरिबी र भोकमरीमा धकेलिने अवस्थामा



युक्रेन संकटका कारण पाँच भागको एक भाग मानिसहरू संकटमा पर्ने एक अध्ययनमा उल्लेख छ । युक्रेन संकटका कारण १ दशमलब ७ अर्ब मानिसहरू गरिबी र भोकमरीमा पर्न सक्ने राष्ट्र संघका महासचिव एन्टोनियो गुटेरेसले बताएका छन् ।

‘हामी सबैले युक्रेनमा देखापरेको त्रासदी देखेका छौँ । तर, युद्धले सीमानाबाहिर विकासोन्मुख देशहरूमा मौन आक्रमण शुरु गरेको छ । यो संकटले १ दशमबल ७ अर्ब मानिसलाई गरिबी र भोकमरीमा धकेल्नेछ’, एक अन्तवार्तामा गुटेरेसले भने ।

युक्रेन र रुसले गहुँ र जौको विश्व उत्पादनको ३० प्रतिशत हिस्सा ओगट्छन् । विश्वमा उत्पादन हुने मकैको कुल परिमाणमध्ये पाँच भागको एक भाग यी देशमा उत्पादन हुन्छ ।

त्यस्तै, विश्वमा उत्पादन हुने सूर्यमुखी तेलमध्ये आधाभन्दा बढी तेल यी दुई देशले उत्पादन गर्छन् । ४५ अति कम विकसित देशहरूमा आयात हुने गहुँको एक तिहाइभन्दा बढी परिमाण रुस र युक्रेनमा उत्पादन हुन्छ ।

रुस र युक्रेनबीचको युद्धकाका कारण विश्वको आपूर्ती श्रृंखला नराम्रोसँग प्रभावित भएको छ । इन्धनको चरम मूल्यवृद्धिका कारण कोरोनापछि उठ्न लागेको विश्व अर्थतन्त्रमा अर्को कहर थपिएको छ ।

आपूर्तिको नकारात्मक असर विश्व बजारमा

पश्चिमी प्रतिबन्धका कारण मात्रै नभई युक्रेनमा रुसी आक्रमणले पनि आपूर्ति श्रृंखलामा परेको नकारात्मक असरले वस्तु बजारमा मूल्य अकाशिएको छ ।

युक्रेनमा रुसी आक्रमणपछि उक्त क्षेत्रबाट धातु र अन्नको आपूर्ति अवरुद्ध भएको छ । धेरै पश्चिमी देशहरूले यसअघि नै रुसी तेल र ग्याँस आयातमा प्रतिबन्ध लगाएका छन् । त्यसबाट नेपाल समेत नराम्ररी प्रभावित भएको छ ।

रसिया र युक्रेनले विश्वको कमोडिटी बजारमा प्रमुख रणनीतिक भूमिका खेल्छन् । दुबै ठूला मुलुक पनि हुन् । दुबै देश आधारभूत कच्चा पदार्थका प्रमुख निर्यातकर्ताका रूपमा चिनिएका छन् । गहुँ बाहेक तेल, ग्याँस, कोइलालगायत अन्य बहुमूल्य धातुको ठूलो आपूर्तीकर्ता समेत उनीहरु नै हुन् ।

त्यसैले रुस र युक्रेनबीचको युद्धका कारण यी वस्तुको आपूर्तिमा लगातार अवरोध भइरहेको छ । यसले कोभिडबाट पुनः प्रभावित भएको विश्वको अर्थतन्त्रलाई आर्थिक मन्दीको चपेटामा धकेलिदिएको छ ।

त्यसमा खास गरी ४ वटा कुरा महत्वपूर्ण छन् र एक आपसमा जोडिएका छन् । ती वस्तुको आपूर्ति लामो समयसम्म अवरुद्ध भयो भने विश्व अर्थतन्त्रमा नसोचेको समस्या आउन सक्ने अनुमानहरु पनि सार्वजनिक भएका छन् ।

रूसको अर्थतन्त्रको प्रमुख जिम्मेवारी कच्चा तेल र ग्याँसको निर्यातमा निर्भर गर्दछ । युक्रेनमा आक्रमण हुनुअघि विश्वमा प्रयोग हुने कच्चा तेलको झण्डै एक चौथाइ रुसबाट उपलब्ध हुन्थ्यो । तर अहिले युद्धका कारण अमेरिका, क्यानडा र बेलायतले रुसी तेल र ग्याँस आयातमा प्रतिबन्ध लगाएका छन् । सोही प्रतिबन्धको प्रभाव अन्य देशमा समेत परेका छन् ।

यस क्षेत्रसँग जोडिएका विज्ञहरू भन्छन्– यो लडाईले तेल र ग्याँसको मूल्यमा अस्वाभाविक बृद्धि भएको छ । किनभने रूसले हरेक दिनमा मात्रै ५० लाख ग्यालन तेल निर्यात गर्दथ्यो । त्यसको आपूर्ति ठप्प हुँदा विश्व बजारमा क्षतिपूर्ति उपलब्ध गराउन गाह्रो भएको छ ।

तेल निर्यात गर्ने देशहरूको संगठन ओपेकका महासचिव मोहम्मद बारकिन्डोले रुसी उत्पादनको क्षतिपूर्ति दिन गाह्रो भएको बताएका छन् ।

रूसबाट कम तेल आयात गर्ने देशहरूले पनि समस्या महसुस गरिरहेको वर्ल्ड आयलले जनाएको छ । विश्व बजारमा तेलको भाउ अझै बढ्न सक्ने र त्यसले कमजोर अर्थतन्त्र भएका देशलाई अझै समस्यामा पार्ने देखिन्छ ।

दुई देशबीचको युद्धसँगै विश्व बजारमा हल्का पेय पदार्थको रुपमा रहेको बियरको मूल्यमा समेत बृद्धि भएको छ । दुबै देशलाई युरोपको ‘ब्रेड बास्केट’ अर्थात् रोटीको टोकरीका रुपमा लिइन्छ । विश्व बजारमा जाने गहुँमा युक्रेन र रुसको २९ प्रतिशत र मकैको १९ प्रतिशत हिस्सा रहने गरेको छ । रुस र युक्रेनको पठाहरुका लाखौ टन गहुँ उत्पादन हुन्छ ।

यस्तै, युक्रेन सूर्यमुखी तेलको सबैभन्दा ठूलो उत्पादक हो । त्यसमा रुस दोस्रो नम्बरमा छ । ग्लोबल प्लाट्सका अनुसार सूर्यमुखी तेल उत्पादनको ६० प्रतिशत बढीको योगदान यी दुई देशको मात्रै छ । नेपालमा बिक्री हुने सूर्यमुखी तेलको प्रमुख योगदानकर्ता पनि युक्रेननै रहेको जानकारहरुको भनाइ छ । तर रुसको हस्तक्षेपपछि कमोडिटीको मूल्य पछिल्लो १४ वर्षको तुलनमा चरम सीमामा पुगेको छ ।

द्वन्द्वका कारण खाद्यान्न उत्पादनमा ठूलो असर पर्ने विज्ञहरूको भनाइ छ । विश्व खाद्य कार्यक्रमले त्यसको संकेत गरिसकेको छ । रुस र युक्रेनबीचको युद्धका कारण खाद्य आपूर्ती अवरुद्ध भएकाले अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा गहुँको मूल्य दोब्बरले बढ्न सक्छ । त्यसबाट विश्व बजारमा बियर, पाउरोटी तथा अन्य हल्का खाद्य वस्तुको उत्पादनमा ठूलो असर पर्न जान्छ ।

टर्की र इजिप्टले आफ्नो आवश्यकताको ७० प्रतिशत गहुँ रुस र युक्रेनबाट आयात गर्ने गरेका छन् । यस्तै, युक्रेन चीनको मुख्य मकै आपूर्तिकर्ता रहेको चिनियाँ सञ्चारमाध्यम साउथ चाइना मर्निङ पोष्टको समाचारमा उल्लेख छ ।

विश्व खाद्य कार्यक्रमका निर्देशक डेभिड बिस्लेका अनुसार युद्धका कारण विश्वभर खाद्यान्नको मूल्यमा भएको वृद्धिले विश्वका गरिब देशहरूलाई निकै ठूलो असर पार्नेछ । त्यसबाट भोकमरीको चर्को समस्या सामाना गर्नुपर्नेछ ।

धातुको व्यापारमा पनि उस्तै असर

रसिया आल्मुनियमदेखि तामा र कारसम्मका धातुको प्रमुख निर्यातकर्ता हो । यो विश्वको चौथो ठूलो आल्मुनियम निर्यातक देश हो । यो स्टील, निकल, प्यालेडियम र तामाको शीर्ष पाँच निर्यातकर्तामा पर्ने अन्तराष्ट्रिय विवरणमा उल्लेख छ ।

युक्रेन पनि औद्योगिक धातुहरूको प्रमुख उत्पादकको रुपमा चिनिन्छ । प्यालेडियम र प्लेटिनमको निर्यात बजारमा पनि यसको महत्वपूर्ण हिस्सा छ । यसको अर्थ आगामी दिनहरुमा आल्मुनियमको डिब्बा र तामाको तार अझै महंगो हुने बेलायतको एक अध्ययन फर्मको प्रारम्भिक अध्ययनले जनाएको छ ।

लन्डन मेटल एक्सचेन्जका निर्देशक म्याथ्यु चेम्बरलेन सीएनन र बीबीसीलगायतका अन्तर्राष्ट्रिय संस्थासँग भनेका छन्- युद्ध शुरु नहुँदै यस वर्ष एल्युमिनियम र निकलको मूल्य ३० प्रतिशतले बढेको छ । तामाको तार महँगो भएको छ ।

विश्व गोल्ड काउन्सिलका अनुसार रुस अष्ट्रेलिया र चीनपछि तेस्रो ठूलो सुन उत्पादन गर्ने देश हो । गत वर्ष रुसले ३५० टन सुन उत्पादन गरेको थियो । केही समययता अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा सुनको भाउ बढ्दै गएको छ । यदि रुस–युक्रेन युद्ध जारी रह्यो भने, सुनको मूल्य अझै बढ्न सक्छ ।

रसिया र युक्रेनबाट आपूर्ती हुने निकेल र प्यालेडियम पनि मूल्य बढेको छ ।

प्यालेडियमको आपूर्ती अवरुद्ध भयो भने विश्वभरका अटोमेकर सामू समस्या आउन सक्छ । निकेल लिथियम–फलाम ब्याट्री बनाउन प्रयोग हुन्छ । मार्चको शुरुमा यसको मूल्य ७६ प्रतिशतले बढेको थियो ।

प्यालेडियम पनि महँगो हुँदै जाँदा कारमा उत्प्रेरक बनाउन प्रयोग गरिन्छ । रसियाले विश्वको प्यालेडियम उत्पादनको ३८ प्रतिशत योगदान गर्दछ ।

यस्तै सन् २०१४–१५ को जुन महिनामा पनि क्रिमिया आक्रमणको समयमा पनि नियोनको मूल्य धेरै गुण वृद्धि भएको थियो ।

यो पनि…
हामीलाई माया चाहिन्छ, मिसाइल होइन
युक्रेन छाड्नेको संख्या ह्वात्तै बढ्यो



सम्बन्धित खबरहरु

गायक प्रमोद खरेलको सुमधुर आवाजमा सजिएको “बेग्लै खुशी” बोलको म्युजिक भिडियो ओएसआर  डिजिटल युट्युब च्यानलमा सार्वजनिक भएको छ। प्रेमिल शैलीको

‘सेलिब्रेसन इन स्प्लेन्डर’ थिम अन्र्तगत हङकङमा आयोजित सांस्कृतिक कार्यक्रममा नेपालले समेत आफ्नो प्रस्तुति दिएको छ । २० भन्दा बढी एसियाली

लमजुङ सेवा समिति हङकङले मर्स्याङदी नाईटको आयोजना गर्ने भएको छ । कार्यक्रम डिसेम्बर २२ का दिन युङ लङ थियटरमा हुनेछ

अमेरिकाको ४७ औं राष्ट्रपतिमा रिपब्लिकन उम्मेदवार डोनाल्ड ट्रम्प फेरि निर्वाचित भएका छन् ।  ट्रम्पले डेमोक्र्याटिक्स पार्टीकी उम्मेदवार कमला ह्यारिसलाई पराजित