‘विद्यालय बन्दको जिम्मा स्थानीय तहलाई दिनुपर्छ’

कोभिड–१९ संक्रमणको जोखिम बढ्दै जाँदा सरकारले विद्यालय बन्द गर्ने प्रस्ताव अघि सारेको प्रति निजी तथा आवासीय विद्यालय संगठन नेपाल (प्याब्सन) ले आपत्ति जनाएको छ । कोभिड–१९ संकट व्यवस्थापन केन्द्र (सीसीएमसी)ले पनि विद्यालयको भौतिक पढाई बन्द गरेर अनलाइन कक्षा सुरु गर्ने विषयमा छलफल गरेसँगै यसमा गम्भीर ध्यानाकर्षण भएको भन्दै प्याब्सनले आईतवार एक विज्ञप्ति नै जारी ग-यो । यसै विषयमा केन्द्रित रहेर प्याब्सनका महासचिव कुमार घिमिरेसँग गरिएको कुराकानी:

भौतिक कक्षा बन्द गरी अनलाइन कक्षा सञ्चालन गर्न स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले गरेको सिफारिसप्रति प्याब्सनले किन आपत्ति जनायो ?

अनलाइन कक्षाप्रति हाम्रो आपत्ति होइन । सबै विद्यालय पूर्ण रुपमा बन्द गरेर अनलाइनबाट पठनपाठन जारी राख्ने सम्बन्धमा गरिएको सिफारिसप्रति हाम्रो ध्यानाकर्षण भएको मात्र हो । त्यसैले एकैपटक सबैतिर विद्यालय बन्द गर्नु हुँदैन । संक्रमणको अवस्था हेरेर विद्यालय बन्द गर्ने/नगर्ने जिम्मा स्थानीय तहलाई दिनुपर्छ । भोलिका दिनमा भयाभह अवस्था आयो भने लकडाउन पनि गर्नुपर्ने अवस्था आउन सक्छ । तर, अहिले नै पूर्ण विद्यालय बन्द गरेर अनलाइन कक्षा सुरु गर्ने भन्ने समाचार आउन थालेपछि विशेषगरी कक्षा १० का विद्यार्थीले पढ्न मन लगाउन छोडिसके । किनभने गत वर्षजस्तै आन्तरिक मूल्यांकन हुन्छ भन्ने उनीहरुलाई पर्न थालिसक्यो ।

भारतमा डबल म्येटेन्ट भेरियन्ट फैलिरहेको अवस्थामा नेपालमा कुनैपनि समयमा फैलिन सक्छ । त्यसको आँकलन गरेर समुदायमा फैलिन नदिने विषयमा सरकारले अहिलेदेखि नै त्यतातिर ध्यान केन्द्रित गर्नुपर्छ ।

कोरोना महामारीको अवस्थामा अनलाइन कक्षा सञ्चालन गर्दा के फरक पर्छ ?

हामीले यसअघि पनि अनलाइन कक्षाको प्राक्टिस गरेकै हौं । अहिलेको अवस्थामा अनलाइन कक्षासञ्चालन गर्दा ३० प्रतिशत विद्यार्थीलाई मात्र यो सुविधा दिन सकिन्छ । त्यसैले तुरुन्तै अनलाइन प्रणालीमा कक्षा सञ्चालन गरियो भने ७० प्रतिशत विद्यार्थी पढाईबाट वञ्चित हुने कुरा यसअघि नै देखिसकिएको छ । अनलाइन कक्षामात्र विकल्प सोच्नु हुँदैन । साथै, अहिलेको अवस्थामा कुरा गर्दा प्याब्सनका ५ प्रतिशत विद्यालयका शिक्षकहरुमात्र अनलाइन प्रविधिमा पोख्त छन् । उहाँहरुलाई अझै पनि तालिमको खाँचो छ । त्यसैले अनलाइन कक्षामा जानुभन्दा अघि १ महिनाजति शिक्षकलाई तालिम दिने व्यवस्था गर्ने हो भने चाहिँ प्रतिफल राम्रो आउन सक्छ ।

शिक्षकलाई प्रविधिमैत्री बनाउन प्याब्सनले चाहिँ के गरेको छ ?

हामीले यसभन्दा अघिको लकडाउनमा शिक्षकहरुलाई अनलाइन कक्षा सञ्चालनसम्बन्धि आधारभूत तालिम दिएका थियौं । तर, अनलाइन सामग्री नै तयार गर्न सक्ने शिक्षकहरु कम हुनुहुन्छ । त्यसैले उहाँहरुलाई थप तालिमको खाँचो छ ।

स्वास्थ्य सावधानीका पूर्ववत उपायहरु अनिवार्य र कडिकडाउका साथ अपनाई पठनपाठनका साथै अन्य गतिविधि गर्न गराउन भनी परिपत्रमा उल्लेख गरेका छौं ।

विश्वमा देखिएको नयाँ प्रजातिको कोरोना भाइरसले बालबालिकालाई सबैभन्दा बढी प्रभावित पार्छ भन्ने आएको छ । यसको केन्द्रबिन्दु विद्यालय नै बन्यो भने त्यसको जवाफदेही को हुन्छ ?

यो कुरामा हामी पनि गम्भीर छौं । तर, यसका लागि तीनै तहका सरकारले आ–आफ्नो संयन्त्र परिचालन गर्नुपर्छ । कुन ठाउँमा संक्रमणको दर कस्तो छ त्यसको पहिले नै आँकलन गर्नुपर्छ । यदि कुनै क्षेत्रमा संक्रमणको दर उच्च छ भने त्यस्ता ठाउँमा तुरुन्त लकडाउन गर्नुपर्छ । साथै, कुनै विद्यालयका विद्यार्थीमा कोरोना पुष्टि भयो भने त्यो एरियालाई नै बन्द गर्नुपर्ने हुन्छ । यसैगरी, प्रत्येक विद्यालयमा आइसोलेसन कक्ष राख्नुपर्छ पनि भनिरहेका छौं । त्यसैले कोरोनाको केन्द्रबिन्दु विद्यालयमात्र नभएर एउटा समुदायमा पनि पर्न सक्ने हुँदा प्रभावित क्षेत्रको आँकलन गरेर निर्णय लिने अधिकार स्थानीय तहलाई दिनुपर्छ । साथै, स्थानीय तहले पनि अहिलेदेखि नै विद्यालयहरुमा जनस्वास्थ्यका मापदण्ड पूर्ण रुपमा पालना गर्न गराउनका लागि कडाई गर्नुपर्छ ।

अहिले पनि विद्यालयहरुले जनस्वास्थ्यका मापदण्ड पूर्ण रुपमा पालना गरेको पाइदैन, त्यसलाई निगरानी गर्ने काम प्याब्सनको पनि होइन र ?

अवस्य हो । यसैलाई मध्यनजर गर्दै हाम्रा सदस्य विद्यालयहरुलाई हामीले १२ चैतमा परिपत्र गरिसकेका छौं । जसमा स्वास्थ्य सावधानीका पूर्ववत उपायहरु अनिवार्य र कडिकडाउका साथ अपनाई पठनपाठनका साथै अन्य गतिविधि गर्न गराउन भनी परिपत्रमा उल्लेख गरेका छौं । साथै, शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्रालयले जारी गरेको विद्यालय पुन सञ्चालन कार्यढाँचालाई परिपालन गर्न पनि निर्देशन दिइसकेका छौं ।

तुरुन्तै अनलाइन प्रणालीमा कक्षा सञ्चालन गरियो भने ७० प्रतिशत विद्यार्थी पढाईबाट वञ्चित हुने कुरा यसअघि नै देखिसकिएको छ ।

कोरोनाकोे दोस्रो लहरको त्रास बढिरहेको यो अवस्थामा विद्यालयलाई कसरी सञ्चालन गर्न सकिन्छ ?

यदि कोरोनाको दोस्रो लहर आयो भने के गर्ने भन्ने विषयमा सरकारदेखि विद्यालयसम्मले पूर्वतयारी गर्नुपर्छ । भारतमा डबल म्येटेन्ट भेरियन्ट फैलिरहेको अवस्थामा नेपालमा कुनैपनि समयमा फैलिन सक्छ । त्यसको आँकलन गरेर समुदायमा फैलिन नदिने विषयमा सरकारले अहिलेदेखि नै त्यतातिर ध्यान केन्द्रित गर्नुपर्छ । र, विद्यालय सञ्चालन गर्ने कुरामा त्यस क्षेत्रको कोरोना संक्रमणको फैलावटको अवस्था कस्तो छ सोहि अनुसार स्थानीय तहले आँकलन गरेर निर्देशन दिनुपर्छ । जसका लागि सरकारले पनि थप गाइलाइन जारी गर्नुपर्छ ।