रुप के हो, सौन्दर्य के हो ? कमलालाई सोध

आजभन्दा ४२ वर्षअघि हो, कमला श्रेष्ठले व्यवसायमा हात हालेको । जतिबेला महिलाहरु चुलो–चौको र घर–व्यवहारमामात्र सीमित थिए । व्यवसाय त कल्पनामा समेत आउँदैनथ्यो । तर,कमला अर्कै माटोले बनेकी थिइन् । त्यतिबेला सौन्दर्य कला सम्बन्धी काठमाडौं र भक्तपुरमा जम्मा तीन वटा पसल थिए । २०३४ मा थाइल्याण्डबाट सीप सिकेर नेपाल आएकी कमलाले २०३६ मा ललितपुरमा पहिलोपटक १० हजार लगानीमा ब्यूटी पार्लर संचालनमा ल्याइन् ।

व्यवसाय त सुरु गरिन् तर, ग्राहक पाउन मुस्किल । ब्यूटी पार्लर भनेकै थाहा थिएन धेरैलाई । त्यसमाथि सिंगारिन ब्यूटी पार्लर जाने भनेपछि लाज, संकोच र परिवारको डर थियो । आँटै गरे पनि परिवारबाट स्वीकृति पाउने अवस्था थिएन । कपाल काटेको १३ रुपैयाँ । त्यसबेला यति रकम दिएर कपाल काट्नु भनेको जिब्रो टोक्नु जस्तै थियो ।

विराटनगरमा जन्मिएर धरानबाट एसएलसी दिएकी कमलाको २०२८ मा कक्षा ८ मा पढ्दा नै बिहे भयो । बिहेपछि मान्छेको जीवन नै सकिन्छ भन्ने छ, तर उनको जीवन बिहेपछि बल्ल सुरु भयो । आइए पास गर्दा जेठो छोरो जन्मिए । बिए पढ्दा कान्छो छोरोलाई जन्म दिइन् । उनी बिए पास हुनु र उनका श्रीमान् (युएनका जागिरे)को बैंककमा सरुवा हुनु संयोग भइदियो । उनी पनि श्रीमानसँगै उतै लागिन् ।

थाइल्याण्डबाट नेपालमा सामान भित्र्याएर एउटा टेबल र कुर्सी राखेर सानो कोठाभित्र व्यवसाय सुरु गरेकी कमलालाई सुरुवाती दिनमा ग्राहक पाउनै धौँ–धौँ थियो । धेरैका लागि अनौँठो जो थियो उनले गरेको व्यवसाय । विस्तारै हल्ला फैलियो । हल्ला उच्च घराना परिवारसम्म पुग्यो । त्यसपछि त हो कमलाले काम पाउन थालेको । सानो बाल्टिनमा मगको सहायताले राणा परिवारका सदस्य, राज परिवार निकट, मन्त्री र सचिवका आमा–छोरीको कपाल पानीले धोइदिन पाउँदा उनलाई आनन्द आएको ।

‘मान्छेलाई सम्झाउन–बुझाउन नै गाह्रो भयो’ कमला सम्झिन्छिन््, ‘विस्तारै मान्छेहरु आउन थाले । मैले पनि महिनाको ८० रुपैयाँसम्म कमाई गरेँ ।’ त्यसैबेला अर्थात ०३६ मा भूँइचालो गयो । उनले कोठाबाहिर सामान निकालेरै भए पनि काम गरिन् । तर ब्यवसायबाट पलाइन भइनन् ।

बिहेले जुराएको अवसर

विराटनगरमा जन्मिएर धरानबाट एसएलसी दिएकी कमलाको २०२८ मा कक्षा ८ मा पढ्दा नै बिहे भयो । बिहेपछि मान्छेको जीवन नै सकिन्छ भन्ने छ, तर उनको जीवन बिहेपछि बल्ल सुरु भयो । आइए पास गर्दा जेठो छोरो जन्मिए । बिए पढ्दा कान्छो छोरोलाई जन्म दिइन् । उनी बिए पास हुनु र उनका श्रीमान् (युएनका जागिरे)को बैंककमा सरुवा हुनु संयोग भइदियो । उनी पनि श्रीमानसँगै उतै लागिन् ।

१९ वर्षको उमेरमा बैंकक उनका लागि सपनाको सहर बनिदियो । समय र ठाउँलाई सदुपयोग गर्दै उनले सिंगार कला सिकिन् र केही वर्षपछि नेपाल फर्किइन् । त्यसपछि नै हो कमलाले ललितपुरमा व्यवसाय सुरु गरेको । भइदियो के भने कमलाका ससुराले उच्च खानदानकी बुहारी भएर जाबो सिंगार पसल खोलेको भन्दै उनले छोएको पानी नै खाएनन् । परिवारबाट विरोध भयो । तर, उनका श्रीमान्ले साथ छाडेनन् । कमला पनि एकदिन ससुराको मन जित्ने प्रयत्नका साथ काममा लागिरहिन् ।

जब नेपाल टेलिभिजन आयो

कुरा २०४२ सालको हो । नेपाल टेलिभिजनको स्थापना भयो । त्यसको एक साताभित्र उनले ‘घर परिवार’ कार्यक्रम चलाइन् । उनको कार्यक्रमले धेरैमा सिंगारप्रति आकर्षण बढायो । कमला भन्छिन्, ‘कार्यक्रमपछि मानिसमा सौन्दर्यको महत्व र आवश्यकताबारे थाहा हुन थाल्यो । यसरी चासो र आकर्षण बढ्दै गयो ।’ उनको नाममा थुप्रै पत्रहरु आउन थाले । सुन्दर कसरी हुने, सिंगारका लागि के गर्ने आदिबारे सोधिएका ती प्रश्नको जवाफ उनले पनि हरेकलाई पत्रैमार्फत फर्काइन् । केही पत्रमा महिलाले ‘हामी पनि तपाईंले गरेको काम सिक्न चाहन्छौँ’ लेखेका थिए । यस कुराले उनलाई झस्कायो ।

पछिल्लो समय सौन्दर्य कला व्यवसाय यसरी फैलिएको छ कि हरेक चोक र गल्लीमा साइन बोर्ड झन्ड्याइएका पसलहरु देख्न सकिन्छ । काठमाडौंमात्र होइन, गाउँमा समेत बरु औषधि पसल नहोला ‘ब्यूटी पार्लर’ भेटिन्छन् । यससँगै व्यवसायको आडमा गलत काम गर्नेहरु पनि बढिरहेका छन् । कतिपय स्थानमा त यौन धन्दा नै हुने गरेको समाचार बाहिर आएका छन् । यस्तो कुरा सुन्दा कमलालाई चित्त दुख्छ ।

अनि कमलाले २०४९ सालमा ‘सायम इस्टिच्यूट अफ हेयर डिजाइन एण्ड ब्यूटी केयर’ नामक तालिम केन्द्र खोलिन् । नेपालमै पहिलोपटक । पहिलो कक्षामा ४ जना विद्यार्थी भर्ना भए । त्यसपछि उनले पुरुषका लागि पनि भर्ना खोलिन् । उनीहरु पनि व्यवसायमा आकर्षित भए । त्यहि जनशक्तिको माध्यमबाट अहिले नेपालभर व्यवसाय फैलिएको छ । पढेलेखेका युवा–युवतीको समेत आकर्षण बढ्को छ । देशभर सयौँ सौन्दर्य कलासम्बन्धी पसलहरु खुलेका छन् । कमलाको सायनले मात्र हालसम्म हजारौँ जनशक्ति उत्पादन गरेको छ ।

सौन्दर्य कला व्यवसायको संस्थापक अध्यक्ष कमला भन्छिन्, ‘अहिले त देशभर २ लाखभन्दा धेरै ब्यूटिसियनहरु हुनुहुन्छ । यो देख्दा मलाई निकै खुसी लाग्छ ।’ यो सबै हुनुमा उनी मिडियाको ठूलो देन रहेको बताउँछिन् । नेपाल टेलिभिजनपछि खुलेका प्राय टेलिभिनमा उनले सौन्दर्य कला सम्बन्धी कार्यक्रम चलाएर मानिसमा यस सम्बन्धी ज्ञान बाँडेकी छिन् ।

पहिले मानिसहरु सौन्दर्य कला भन्नासाथ नक्कल—झक्कलका लागि गरिने अनावश्यक मेकअप भन्ने बुझ्थे । तर, अहिले स्वास्थ्य र विज्ञानसँग पनि जोडिएको छ है भन्ने ज्ञान हुन थालेको छ । यसलाई कमला समयानुसार भएको परिवर्तन मान्छिन् । भन्छिन्,‘त्यसैले पहिले सौन्दर्य कलालाई फेसनको रुपमा हेर्थे भने अहिले सबैको आवश्यकता भएको छ ।’ सौन्दर्य कला भन्नाले कपाल काट्ने र मुख सिंगार्ने काम मात्र होइन । मानसिक तथा शारीरिक रुपमा आफूलाई स्वस्थ राख्नु पनि हो । यसका पनि विविध आयामहरु छन् । भित्रीरुपमा मानिसमा कसरी सौन्दर्यको विकास गर्ने भनेर विभिन्न सेमिनार तथा तालिमहरु समेत हुन्छन् ।

गलत कामले बदनाम

पछिल्लो समय सौन्दर्य कला व्यवसाय यसरी फैलिएको छ कि हरेक चोक र गल्लीमा साइन बोर्ड झन्ड्याइएका पसलहरु देख्न सकिन्छ । काठमाडौंमात्र होइन, गाउँमा समेत बरु औषधि पसल नहोला ‘ब्यूटी पार्लर’ भेटिन्छन् । यससँगै व्यवसायको आडमा गलत काम गर्नेहरु पनि बढिरहेका छन् । कतिपय स्थानमा त यौन धन्दा नै हुने गरेको समाचार बाहिर आएका छन् । यस्तो कुरा सुन्दा कमलालाई चित्त दुख्छ ।

भन्छिन्, ‘कलात्मक व्यवसायलाई यसरी गलत काममा प्रयोग गरेको देख्दा साह्रै चित्त दुख्छ । यसतर्फ सरकारले कुनै एक्सन लिन्छ भन्ने मेरो विश्वास छ ।’ लगातार तीन वर्ष उद्योग वाणिज्य महासंघको महिलातर्फको अध्यक्ष बनेकी कमला आफूले पनि यस विषयमा सरकारी पक्षसँग कुरा गरेको बताउँछिन् । विस्तारै यस्ता गतिबिधि नियन्त्रित हुने उनको विश्वास छ । ‘हामीले त यस व्यवसायको जगमात्र बसालेको हो’ कमला भन्छिन्, ‘अब यसको साख जोगाउँदै युवा पुस्ताले घर बलियो बनाउनुपर्छ ।’

ब्यक्तिगत जीवन : कहिले घाम कहिले छायाँ

बैंककमा बस्दा कमलाले मोटरसाइकल चलाउन सिकेकी थिइन् । नेपाल फर्कदा उनले उतैबाट १२० सिसिको होण्डाको मोटरसाइकल ल्याइन् । काठमाडौं सहरमा कमलाले मोटरसाइकल गुडाएको देख्दा हेर्नेको भिड लाग्थ्यो । ‘केटीले मोटरसाइकल चलाएको हेर न हेर’ भन्दै मानिसहर झुम्मिन्थे । कमलालाई भने यो सबै कुरा देख्दा र सुन्दा रमाइलो लाग्थ्यो । अहिले पनि ती दिनहरु सम्झदा उनी आफ्नो तन्नेरी उमेर सम्झन्छिन् ।

उनको जीवनमा एउटा दुःखद् क्षण पनि छ । जसका कारण उनी यो व्यवसायबाट टाढा हुनै लागेकी थिइन् । व्यवसायबाट मात्र होइन, जीवनदेखि नै उनलाई विरक्त लागेको थियो । जतिबेला उनले दुर्घटनामा १७ वर्षको छोरा गुमाउनुपर्यो । छोरा गुमाएपछि उनी १५ दिनसम्म मुर्छा परिन् । आफूलाई सम्हाल्न सकिनन् । कमला भन्छिन्, ‘सबैले यत्रो उचाईमा पुगेकी कमला अब उठ्न सक्दिनँ भन्ने सोच्नुभएको थियो तर, म उठेँ ।’ कमलालाई गुमाइसकेको कुरामा आँसु झारेर आफूसँग रहेका श्रीमान् र अर्को एक छोरालाई दुःखी बनाउन हुँदैन भन्ने लाग्यो । त्यसपछि त हो उनले, गुमाएको कान्छो छोराको नाम (सायम) राखेर सौन्दर्य कलासम्बन्धी इस्टिच्यूट खोलेको ।

जसको शाखा आज कमलाले अमेरिका र युरोपमासमेत विस्तार गरेकी छन् । १० हजार रुपैयाँमा ललितपुरको एउटा सानो कोठाबाट सुरु गरेको व्यवसाय अन्तर्राष्ट्रियसतरसम्म फैलिएको देख्दा कमला अहिले आफै मख्ख छिन् । हाल उनी सौन्दर्य कला व्यवसायी संघकी अध्यक्ष हुन् । उनी हालसालै राष्ट्रपतिद्घारा प्रवल जनसेवा श्री चतुर्थ श्रेणीबाट सम्मानित समेत भइन् । यस्ता सम्मानले उनलाई कामप्रति अझ जोश जगाउँछ ।
किन ? किनकी,आखिर कमला अलिक अर्कै माटोले जो बनेकी छिन् ।

यो पनि पढ्नुहोस्
सकेन्ड ह्यान्ड कपडा बेचेरै मालामाल, १ सयदेखि ३० हजारसम्मका लुगा (भिडियोसहित)
‘लेहंगा र साडी डिजाइन गर्दैमा फेसन डिजाइनर भइँदैन’
किन झर्छ कपाल ? यी हुन् रोकथामका उपाय
आलुमा छ, सौन्दर्यता बढाउने गुण
कोरोनाले सौन्दर्य व्यवसायी महिला पुनः भान्सामै सिमित हुनुपर्ने अवस्था